Ojców naszych ziemio
 |
| fotokopia z książki Księga Kawalerii Polskiej. Po lewej wachmistrz w ubiorze wyjściowym pozasłużbowym. Po prawej szeregowy w ubiorze zimowym garnizonowym defiladowym (fot. zbiory autora) |
10-09-2012
Poniższy artykuł jest przypomnieniem o pokoleniach ludzi, które odchodzi, a któremu przyszło żyć w trudnych czasach. To próba przedstawienia historii jednego z pułków, które wycofując się w 1939r przez Polską Ziemię niósł ze sobą tradycje pokoleń Polaków.
123 letnia niewola Narodu Polskiego nie zdołała złamać tradycji jazdy polskiej. Jej intensywny rozwój przypada na okres międzywojenny, w którym powstało aż 37 pułków jazdy, w których służbę pełniło 70000 ludzi.
Pokolenie polskich żołnierzy Września, wielu z nich rodziło się pod zaborami przyszło im żyć w "Młodej Polsce", która narodziła się ze zgliszczy I Wojny Światowej. Kraj nasz musiał sprostać wielu wyzwaniom. Należy tu wspomnieć trzy Powstania Śląskie, wojnę polsko - sowiecką 1919-1921, tworzenie ośrodków szkolnictwa polskiego, budowa stoczni w Gdyni. Wielki kryzys gospodarczy, życie pod okupacją niemiecką, sowiecką, zesłania na nieludzka ziemię.
Żołnierz Polski wiele razy udowadniał swą odwagę i waleczność zarówno na polu walki jak i w konspiracji. Wielu było też takich, którzy podszywali się po walczących partyzantów, a niejednokrotnie tworzyli grupy zbrojne działające przeciw swemu narodowi. Jednak ci, którzy byli wierni składanej przysiędze i mienili się żołnierzami września później AK-owcami, BCH-owcami w czasach rządów Stalina trafiało do miejsc kaźni, z których do domów żon i matek, przysyłane były nasiąkłe krwią koszule, zerwane medaliki, paznokcie i wiele innych oznak, że dla tych ludzi niema już nadziei. Również rodziny tych żołnierzy często były śledzone.
 |
| fotokopia z książki Księga Kawalerii Polskiej. Sztandar 3 Pułku Ułanów Śląskich z widoczną po rogach odznaką pułkową. Sztandar przechowywany w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (fot. zbiory autora) |
Ale zacznijmy od początku.
Młody człowiek w latach 20-tych ubiegłego wieku, który chciał wyrwać się z małego zaściankowego miasta/wsi trafiał najczęściej do swojej rodziny w dużym mieście. Miasto umożliwiało rozwój poprzez pracę, naukę. Wielu jednak po zdaniu egzaminu dojrzałości aby uciec od bezrobocia decydowało się wstąpić w szeregi Armii Polskiej. Przedwojenna armia oprócz wyszkolenia niosła ze sobą tradycje sięgające czasów Księstwa Warszawskiego, Królestwa Kongresowego, powstań Polskich, walki o granice.
To głębokie zakorzenienie tradycji żywe było szczególnie w tradycjach ułańskich. Po przegranej wojnie obronnej 1939 roku na terenie Polski zostało wielu ludzi, którzy w podziemiu pełnili nadal służbę. Stało się jasne, że to oni będą tworzyć w okupowanym kraju organizacje militarne w podziemiu. Wstępując do podziemia dążyli do odtworzenia swoich jednostek w dawnej formie organizacyjnej co było ważną rzeczą. Stało się rzeczą naturalną że Polskie Państwo Podziemne w czasie II Wojny Światowej to urzędy, szkoły również wojskowe, instytucje administracyjne i kościelne w konspiracji, a życie w niej w cale nie było takie łatwe.
Poniżej krótka historia 3 Pułku Ułanów Śląskich, który z tradycjami przedwojennymi był szczególnie związany.
W roku 1917 pułk składał się z 6 szwadronów. Jego uzbrojenie i wyposażenie, umundurowanie było pochodzenia rosyjskiego. Ułani tego pułku nosili czapki z żółtym otokiem i wypustkę tego samego koloru. Proporczyki były koloru żółto białego. Jednak Pułk ten został rozwiązany latem 1918 roku. Jesienią 1918 roku doszło do ponownego odtworzenia 3-go Pułku Ułanów Śląskich. Składał się z 4 szwadronów tym razem był wyposażony w uzbrojenie austriackie, francuskie, niemieckie. Jego żołnierze to Polscy kawalerzyści służący w czasie zaborów w armii carskiej/rosyjskiej oraz ochotnicy pochodzący ze wszystkich warstw społecznych. Jeden ze szwadronów tego pułku został sformułowany w Zagłębiu Dąbrowskim. Umundurowanie po odtworzeniu pułku było wzorowane na niemieckim w kolorze polowej szarości, czapka z otokiem żółtym, proporczyki pozostał w kolorze żółto-białym. Na czapkach pojawił się orzełek stanisławowski.
 |
| "Polska w Kajdanach". Malowidło Pana Osińskiego 1982 (fot. zbiory autora) |
Po odtworzeniu pułku w roku 1918 pułk włączył się do rozbrajania Niemców w Warszawie oraz w Dąbrowie Górniczej. W styczniu 1919 roku 1 i 3 szwadron pułku wyruszył do Małopolski wschodniej by walczyć z Ukraińcami po czym jego wszystkie szwadrony wzięły udział w zagonie na Łuniniec i w walkach o Mińsk. W maju 1920 roku doszło do przegrupowania pułku. Skutkowało to podjęciem walki z nieprzyjacielem w tak zwanej "Wyprawie Kijowskiej". Krwawe boje pułk toczył pod Nową Heblą, Kniahininem, Cycowem. Poważne zdobycze wojenne uzyskał po przejściu do pościgu na kierunku Biała Podlaska-Białystok-Augustów. 3 Pułk Ułanów Śląskich wsławił się bitwą nad Niemnem, a w czerwcu 1920 roku uczestniczył w przejmowaniu Górnego Śląska.
W roku 1920 powstał sztandar 3Pułku Ułanów Śląskich, a 1921roku została ustanowiona odznaka Pułku. Są również hipotezy o tym, iż pułk w roku 1921 posiadał drugi sztandar ufundowany przez mieszkańców Warszawy. Jego losy są jednak nieznane.
Straty pułku w latach 1918-1920:
- 10poległych oficerów,
- 71 poległych szeregowców.
Straty zadane nieprzyjacielowi w latach 1918-1920:
- 300 jeńców,
- 25 dział,
- 103 ciężkie karabiny maszynowe,
- 400 karabinów,
- 800 koni.
W wojnie obronnej 1939roku 3Pułk Ułanów Śląskich w składzie Brygady Kawalerii wzmocniony Batalionem Obrony Narodowej prowadził walki obronne i opóźniające w kierunku Pińczowa, Buska prowadził obronę mostu w Nowym Korczynie. Ostatni bój stoczył 19 września pod Rogoźnem. 20 września 1939 roku w wyniku ogłoszenia kapitulacji przez Armie Kraków pułk składał broń uszczuplony o 70% swojego stanu etatowego.
Straty pułku w wojnie obronnej Polski 1939 roku:
- 8 poległych oficerów,
- Brak danych o zabitych szeregowcach i podoficerach.
Straty zadane nieprzyjacielowi w wojnie obronnej Polski 1939 roku:
Po podpisania kapitulacji przez Armie Kraków wielu żołnierzy znalazło się w konspiracji co skutkowało tym iż w roku 1942 w rejonie Miechowa i Częstochowy doszło do podziemnego zawiązania 3 Pułku Ułanów Śląskich AK. Składał się on z dywizjonu to jest 4 szwadronów przy 106 Dywizji Piechoty AK Ziemi Miechowskiej należy dodać, że oficerowie AK stawali się często dowódcami oddziałów i pododdziałów w BCH świadczy to o zbieżnych poglądach co do walki z nieprzyjacielem. Jednostka przeprowadzała akcje dywersyjne i zbrojnych. Została rozwiązana 19 stycznia 1945 roku.
Kolejne odtworzenie pułku nastąpiło we Włoszech w San Basilio 21.08.1944 roku. Był to już pułk pancerny. Rozwiązanie pułku nastąpiło w 1948 roku w Wielkiej Brytanii. Święto pułkowe było obchodzone każdego 14 czerwca począwszy od 1919 roku w rocznicę zdobycia Łokiszyna całością pułku.
Dowódcy Pułku:
- Płk. Zygmunt Łempicki (1917-1918),
- Rotmistrz Stefan Strzemieński (1918),
- Ppłk /płk Stefan Strzemieński (1918-1920),
- Mjr / płk Cyprian Bystram (1920-1928),
- Ppłk /płk Czesław Chmielewski (1937-1939).
- Ppłk /płk Eugeniusz Święcicki (1944-1945),
- Ppłk /płk Jerzy Anders (1945 -1948),
- Ppłk /mjr AK . K Świerczyński ps. "Kruk" (1943-1945).
Warto dodać, że ukształtowanie terenu (topografia), lasy, mała ilość dobrych dróg sprzyjało działalności partyzanckiej w Małopolsce. Partyzantka nie narodziła się od tak gdyż jej zalążek tkwił w ludziach, którzy przekazywali sobie nawzajem opowieści o tradycjach, poświęceniu z czasów Polskich Powstań, I Wojny Światowej. Świadkami tamtych dni dziś są miejsca szczególne dla Polaków - to mogiły cichych bohaterów oraz ich świadectwa zapisane na kartach historii.
Przedstawiony czytelnikowi skrócony rys historyczny wydarzeń, które rozegrały się na terenach Polski przybliża trud walki pokoleń ludzi o niepodległość narodu, Państwa. Ponieważ 15 sierpnia i 1 września to dwie ważne rocznice dla nas Polaków. Artykuł ten warto zakończyć cytatem: "Historia jest wersją przeszłych wypadków, na które ludzie zdecydowali się zgodzić" (Napoleon Bonaparte).
Opracowanie: Paweł Staniszewski
ŹRÓDŁA:
- Księga Kawalerii Polskiej (1914-1947); Henryk Smaczny; Warszawa 1989
- Ku Zwycięstwu. Konspiracyjny ruch ludowy na Kielecczyźnie 1939-1945; Janusz Gmitruk ;Warszawa 2003; Wydanie III zmienione i poprawione
|
