Zginęli abyśmy żyli!

facebook

Dzisiaj jest sobota, 23 listopada 2024 r. (328 dzień roku) ; imieniny:

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

tv.24ikp.pl

W.Nowiński - wrześniowe...

Magda K.-G. - prawo dla...

serwis IKP / działy autorskie / historia z Pawłem / Zginęli abyśmy żyli!

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Zginęli abyśmy żyli!

Krzyż Powstańczy (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973)

14-02-2013

...Niech Bóg i ta "Panna święta, co Jasnej broni Częstochowy i w Ostrej świeci Bramie", dadzą twej duszy tę moc i tę łaskę, aby zawisła jak szary skowronek nad szarą, a dziś krwawą, polską glebą - i z wysokości mogła oglądać świt dnia nowego i upragnioną wiosnę zmartwychwstania.

"Nad mogiła Jeża" - Henryk Sienkiewicz

     W nocy z 22 na 23 Stycznia 1863 roku większe i mniejsze oddziały uważające się za Polskich powstańców na terenach Mazowsza, Podlasia, Lubelskiego, Sandomierskiego, Płockiego, Augustowskiego, Grodzieńskiego zaatakowały garnizony Rosjan. Połączenia telegraficzne z Warszawą zostały przerwane. Rewolucja w Polsce roku 1863 stała się faktem.

     Władza carska, polska magnateria, finansjera, majętna szlachta i obywatele polscy współpracujący z caratem sprzeciwiali się powstaniu przyjmując postawę wrogą, nieufną Polskiemu Powstańcowi.

Ziemia Proszowicka w czasie zrywu powstańczego w roku 1863 stała się tą, przez którą przechadzały się oddziały powstańcze nierzadko ścigane przez oddziały carskie.

     Poniżej w formie obrazów i zdjęć - sylwetki dowódców, kolorystyka mundurów powstańczych oraz mapa opracowana przez carskiego historyka przedstawiająca szlak dwóch armii Generała Langiewicza w dniach 8-19 Marca 1863roku.


Marian Langiewicz (1827-1887) - Dyktator Powstania Styczniowego (fot. regionwielkopolska.pl)	Henryka Pustowójtówna "Michałek"(1838-1887) adiutant Langiewicza (fot. audiovis.nac.gov.pl)	Naczelny kapelan i Generał Powstania Styczniowego Ksiądz Stanisław Brzóska (1832-1865) (fot. mlodylas.celebs.pl)

Ksiądz Stanisław Brzóska (1832-1865) walczył ze swoim oddziałem na Podlasiu ujęty w roku 1865 został powieszony w Sokołowie Podlaskim 24 Maja 1865roku.

Wojska Powstańcze, od lewej: kosynier, strzelec, krakus, ułan, piechur, kawalerzysta (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973)

mapa Królestwa Polskiego z 1863/64 roku, X - oznacza miejsca ważniejszych bitew Powstania Styczniowego (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973)


generał Antoni Jeziorański (1827-1882) (fot. pl.wikipedia.org)	generał Józef Bosak- Hauke (1834-1871) (fot. pl.wikipedia.org)	Francois Rochebrune (1830-1871 [1870]?) (fot. blog.surgepolonia.pl)

Generał Antoni Jeziorański dowódca oddziałów powstańczych w Mazowieckim, Krakowskim, Lubelskim.

Generał Józef Bosak - Hauke Naczelnik wojenny i dowódca w Krakowskim, Sandomierskim. Doskonały organizator bezpiecznych noclegów. Późniejszy emigrant na zachód, zginął na polu bitwy we Francji w wojnie z Prusakami.

Francois Rochebrune wódz oddziałów ŻUAWÓW w bitwie pod Miechowem. Po powstaniu wrócił do Francji zginął podczas oblężenia Paryża przez Prusaków w wojnie 1870roku.

Żuawi Śmierci bo tak ich nazywano to "nieustraszeni powstańcy" byli gotowi to największych poświęceń. Podczas Powstania Styczniowego wykazali się wielkim męstwem. W bitwie o Miechów ponieśli największe straty. Ich symbolem stał się Biały Krzyż.

Wojska Powstańcze, od lewej: "ŻUAW ŚMIERCI", oficer żuawów, piechur, oficer kobieta z oddziału Langiewicza, ułan, typ kawalerzysty (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973)

     Walka w Miechowie 17 lutego 1863 roku przybrała nieoczekiwany obrót gdyż "...Moskale bronili się zajadle w domach i na ulicach...". W krwawej bitwie walczyli "...Żuawi pod dowództwem Francois Rochebrune, kaliscy kosynierzy, Antoniego Korytyńskiego, kaliscy strzelcy i kosynierzy Cybulskiego, oddział Józefa Adama Grekowicza, kawaleria Edmunda Sadowskiego (Nałęcza)...".

     Poniżej mapa opracowana przez Puzyrewskiego carskiego historyka opisująca szlak dwóch armii Dyktatora Mariana Langiewicza w dniach 8-19 Marca 1863roku. Szlak z Goszcza na Słomniki, Sosnówkę ku północy, a następnie na wschód do Góry, Chroberza, wreszcie przez Zagość do Grochowisk.

     Langiewicz po bitwie pod Grochowiskami w Opatowcu zdał dowództwo Generałowi Śmiechowskiemu. Sam zaś przeprawił się przez Wisłę. Następnie został aresztowany przez Austriaków. Obie Armie Langiewicza ogarnęła dezercja.

marsz dwóch armii Dyktatora Mariana Langiewicza w dniach 8-19 marca 1863 rok (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973)

     Jednak już w Opatowcu Śmiechowski podjął decyzje o podziale obu armii na dwie kolumny, pierwsza ruszała wzdłuż Wisły, druga kolumna ruszyła w stronę Proszowic i dalej na Słomniki. Odwrót był zabezpieczony oddziałami kapitana Stanisława Wierzbińskiego.

     Tym, którym nie udało się przeprawić przez Wisłę w Opatowcu próbowali to robić w okolicach Koszyc (w miejscowościach Przemyków, Górka, Witów) w okolicach Nowego Brzeska i Igołomi. Oddziały moskali dowodzone przez majora Zagriażskiego za powstańcami prowadziły pościg.

     Należy wspomnieć też wyczyn Kapitana Zygmunta Chmieleńskiego byłego oficera armii moskiewskiej, który zorganizował "...oddział 40 jazdy z którymi przeszedł kordon i niebawem spotkał się pod Skalmierzem z oddziałem kozaków, których pobił i rozpędził...". Dnia następnego połączył się z oddziałem pułkownika Bończy i wszedł pod jego rozkazy.

     Na polach bitew Powstania Styczniowego zgineło około 20000 powstańców ponad 6000 dostało się do niewoli. Moskal w słuzbie cara dokonywały egzekucji na ludności polskiej bądź prowadził akcje wysiedleńczą. Wysiedlano całe wsie wszystko to za pomoc jąką ludność świadczyła powtańcom. Na Sybir trafiło 50000 męzczyzn i kobiet.

     Powstanie Styczniowe militarnie nieudane to jednak zryw społeczeństwa polskiego został zauwazony poza granicami Królestwa Polskiego. Powstanie Styczniowe połaczyło Polaków z trzech zaborów.

     Historia tego zrywu przenoszona z Ojców na Synów owocowała tym, iż miejsca bitew i potyczek miały swoich bohaterów, wokół nich tworzono legendy, a na mogiłach powstańczych pojawiały się krzyże i kapliczki. Nasi Dziadkowie i Ojcowie nadawali wielu polskim pułkom w okresie międzywojennym nazwy wodzów Powstania Styczniowego.

Powstanie styczniowe - przywódcy: Marcin Borelowski "Lelewel" (1829-1863), Dionizy Czachowski (1810-1863), Marian Langiewicz (1827-1887), Anna Henryka Pustowójtówna (1838-1881), François Rochebrune (1830-1870) (fot. muzeum.krakow.pl)

opracowanie: Paweł Staniszewski