Zginęli abyśmy żyli!
 |
| Krzyż Powstańczy (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973) |
14-02-2013
...Niech Bóg i ta "Panna święta, co Jasnej broni Częstochowy i w Ostrej świeci Bramie", dadzą twej duszy tę moc i tę łaskę, aby zawisła jak szary skowronek nad szarą, a dziś krwawą, polską glebą - i z wysokości mogła oglądać świt dnia nowego i upragnioną wiosnę zmartwychwstania.
"Nad mogiła Jeża" - Henryk Sienkiewicz
W nocy z 22 na 23 Stycznia 1863 roku większe i mniejsze oddziały uważające się za Polskich powstańców na terenach Mazowsza, Podlasia, Lubelskiego, Sandomierskiego, Płockiego, Augustowskiego, Grodzieńskiego zaatakowały garnizony Rosjan. Połączenia telegraficzne z Warszawą zostały przerwane. Rewolucja w Polsce roku 1863 stała się faktem.
Władza carska, polska magnateria, finansjera, majętna szlachta i obywatele polscy współpracujący z caratem sprzeciwiali się powstaniu przyjmując postawę wrogą, nieufną Polskiemu Powstańcowi.
Ziemia Proszowicka w czasie zrywu powstańczego w roku 1863 stała się tą, przez którą przechadzały się oddziały powstańcze nierzadko ścigane przez oddziały carskie.
Poniżej w formie obrazów i zdjęć - sylwetki dowódców, kolorystyka mundurów powstańczych oraz mapa opracowana przez carskiego historyka przedstawiająca szlak dwóch armii Generała Langiewicza w dniach 8-19 Marca 1863roku.
 |
 |
 |
| Marian Langiewicz (1827-1887) - Dyktator Powstania Styczniowego (fot. regionwielkopolska.pl) |
Henryka Pustowójtówna "Michałek"(1838-1887) adiutant Langiewicza (fot. audiovis.nac.gov.pl) |
Naczelny kapelan i Generał Powstania Styczniowego Ksiądz Stanisław Brzóska (1832-1865) (fot. mlodylas.celebs.pl) |
Ksiądz Stanisław Brzóska (1832-1865) walczył ze swoim oddziałem na Podlasiu ujęty w roku 1865 został powieszony w Sokołowie Podlaskim 24 Maja 1865roku.
 |
| Wojska Powstańcze, od lewej: kosynier, strzelec, krakus, ułan, piechur, kawalerzysta (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973) |
 |
| mapa Królestwa Polskiego z 1863/64 roku, X - oznacza miejsca ważniejszych bitew Powstania Styczniowego (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973) |
 |
 |
 |
| generał Antoni Jeziorański (1827-1882) (fot. pl.wikipedia.org) |
generał Józef Bosak- Hauke (1834-1871) (fot. pl.wikipedia.org) |
Francois Rochebrune (1830-1871 [1870]?) (fot. blog.surgepolonia.pl) |
Generał Antoni Jeziorański dowódca oddziałów powstańczych w Mazowieckim, Krakowskim, Lubelskim.
Generał Józef Bosak - Hauke Naczelnik wojenny i dowódca w Krakowskim, Sandomierskim. Doskonały organizator bezpiecznych noclegów. Późniejszy emigrant na zachód, zginął na polu bitwy we Francji w wojnie z Prusakami.
Francois Rochebrune wódz oddziałów ŻUAWÓW w bitwie pod Miechowem. Po powstaniu wrócił do Francji zginął podczas oblężenia Paryża przez Prusaków w wojnie 1870roku.
Żuawi Śmierci bo tak ich nazywano to "nieustraszeni powstańcy" byli gotowi to największych poświęceń. Podczas Powstania Styczniowego wykazali się wielkim męstwem. W bitwie o Miechów ponieśli największe straty. Ich symbolem stał się Biały Krzyż.
 |
| Wojska Powstańcze, od lewej: "ŻUAW ŚMIERCI", oficer żuawów, piechur, oficer kobieta z oddziału Langiewicza, ułan, typ kawalerzysty (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973) |
Walka w Miechowie 17 lutego 1863 roku przybrała nieoczekiwany obrót gdyż "...Moskale bronili się zajadle w domach i na ulicach...". W krwawej bitwie walczyli "...Żuawi pod dowództwem Francois Rochebrune, kaliscy kosynierzy, Antoniego Korytyńskiego, kaliscy strzelcy i kosynierzy Cybulskiego, oddział Józefa Adama Grekowicza, kawaleria Edmunda Sadowskiego (Nałęcza)...".
Poniżej mapa opracowana przez Puzyrewskiego carskiego historyka opisująca szlak dwóch armii Dyktatora Mariana Langiewicza w dniach 8-19 Marca 1863roku. Szlak z Goszcza na Słomniki, Sosnówkę ku północy, a następnie na wschód do Góry, Chroberza, wreszcie przez Zagość do Grochowisk.
Langiewicz po bitwie pod Grochowiskami w Opatowcu zdał dowództwo Generałowi Śmiechowskiemu. Sam zaś przeprawił się przez Wisłę. Następnie został aresztowany przez Austriaków. Obie Armie Langiewicza ogarnęła dezercja.
 |
| marsz dwóch armii Dyktatora Mariana Langiewicza w dniach 8-19 marca 1863 rok (fot. Powstanie Styczniowe, Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Nasza Księgarnia 1973) |
Jednak już w Opatowcu Śmiechowski podjął decyzje o podziale obu armii na dwie kolumny, pierwsza ruszała wzdłuż Wisły, druga kolumna ruszyła w stronę Proszowic i dalej na Słomniki. Odwrót był zabezpieczony oddziałami kapitana Stanisława Wierzbińskiego.
Tym, którym nie udało się przeprawić przez Wisłę w Opatowcu próbowali to robić w okolicach Koszyc (w miejscowościach Przemyków, Górka, Witów) w okolicach Nowego Brzeska i Igołomi. Oddziały moskali dowodzone przez majora Zagriażskiego za powstańcami prowadziły pościg.
Należy wspomnieć też wyczyn Kapitana Zygmunta Chmieleńskiego byłego oficera armii moskiewskiej, który zorganizował "...oddział 40 jazdy z którymi przeszedł kordon i niebawem spotkał się pod Skalmierzem z oddziałem kozaków, których pobił i rozpędził...". Dnia następnego połączył się z oddziałem pułkownika Bończy i wszedł pod jego rozkazy.
Na polach bitew Powstania Styczniowego zgineło około 20000 powstańców ponad 6000 dostało się do niewoli. Moskal w słuzbie cara dokonywały egzekucji na ludności polskiej bądź prowadził akcje wysiedleńczą. Wysiedlano całe wsie wszystko to za pomoc jąką ludność świadczyła powtańcom. Na Sybir trafiło 50000 męzczyzn i kobiet.
Powstanie Styczniowe militarnie nieudane to jednak zryw społeczeństwa polskiego został zauwazony poza granicami Królestwa Polskiego. Powstanie Styczniowe połaczyło Polaków z trzech zaborów.
Historia tego zrywu przenoszona z Ojców na Synów owocowała tym, iż miejsca bitew i potyczek miały swoich bohaterów, wokół nich tworzono legendy, a na mogiłach powstańczych pojawiały się krzyże i kapliczki. Nasi Dziadkowie i Ojcowie nadawali wielu polskim pułkom w okresie międzywojennym nazwy wodzów Powstania Styczniowego.
 |
| Powstanie styczniowe - przywódcy: Marcin Borelowski "Lelewel" (1829-1863), Dionizy Czachowski (1810-1863), Marian Langiewicz (1827-1887), Anna Henryka Pustowójtówna (1838-1881), François Rochebrune (1830-1870) (fot. muzeum.krakow.pl) |
opracowanie: Paweł Staniszewski
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Stanisław Strumph Wojtkiewicz; Powstanie Styczniowe; Nasza Księgarnia 1973
- Stanisław Zieliński; Bitwy i potyczki 1863-1864; Rapperswil 1913
- Paweł Jasienica; Biały front
- Henryk Sienkiewicz; Nad mogiła Jeża
- blog.surgepolonia.pl
- muzeum.krakow.pl
- mlodylas.celebs.pl
- audiovis.nac.gov.pl
- regionwielkopolska.pl
- pl.wikipedia.org
|
