Marcin z Wrocimowic. Kopiec Marcina - Wrocimowice zarys historyczny odc. 02
 |
| (fot. ikp) |
Radziemice, 29-06-2017
Wrocimowice zarys historyczny
Wrocimowice - miejscowość położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, gmina Radziemice. W średniowieczu wieś należała do powiatu proszowskiego, województwa krakowskiego.
Historia miejscowości Wrocimowice prezentuje się ciekawie i odzwierciedla dzieje jej mieszkańców na przestrzeni wieków.
Pod Wrocimowice rozciąga się pomnik historii utworzony 14 kwietnia 2004 r., jako: Racławice - teren historycznej Bitwy Racławickiej. W dniu 4 kwietnia 1794 r. pomiędzy Lelowicami i Wrocimowicami, Tormason próbował wciągnąć Kościuszkę do bitwy, doprowadzając między godziną 10 a 11 do starcia kawalerii. Tormasow po potyczce przesłał Denisowowi raport wraz z jeńcem i zmienił kierunek marszu na Lelowice -Wrocimowice próbując zablokować wojsko Kościuszki. O Racławickiej Bitwie przypominają mogiły kosynierów na parafialnym cmentarzu we Wrocimowicach.
W historycznych dokumentach miejscowość ta pojawia się po raz pierwszy w 1325 r., wymieniona została w spisach świętopietrza w latach 1325 - 1327 [Jan Ptaśnik; Monumenta Poloniae Vaticane, t. I, s. 146. 220, Kraków 1913-1914.].
W 1326 r., miejscowość Wrocimowice występuje już jako parafia, należąca do dekanatu Pałecznickiego i ma plebana Przemysława [Theiur; Poloniae et lithuaniae, 1860.]. Po spisach świętopietrza [Świętopietrze - polska nazwa daniny na rzecz papiestwa, płaconej przez średniowieczne państwa katolickie. Wznowiony w 1871 przez papieża Piusa IX.] jest to kolejna wzmianka o Wrocimowicach.
W roku 1332 jako dziedzic wsi Wrocimowice występuje w źródłach Jan z Wrocimowic, jako wojski sandomierski [Materiały Słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu - kartoteki pracowni.]. Nie ma jednak potwierdzenia wiadomości, że w 1332 r. Jan był właścicielem zamku Wrocimowicach.
 |
| (Źródło: Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed A, Przezdziecki, Kraków 1863, t. II.) |
W 1343 r. wymieniony jest Wilczek z Wrocimowic, notariusz królewski [Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczpospolitej Polskiej z Archiwum tzw. Bernardyńskiej we Lwowie, Lwów 1906, t. 13,2688.]. Prawdopodobnie Wilczek był tym samym, który w latach 1359 - 1370 pełnił godność podsędka sandomierskiego i należał do herbu Gryf [Zbiór dokumentów małopolski, wyd. S. Kuraś, Kraków - Wrocław 1962, t. I, s. 103, przypis 5.].
W roku 1354 wieś dziedziczy Małgorzata, żona Jana de Wrolomowicz [Kod. Dypl. III. 246.]. W 1384 r. w miejscowości tej potwierdzony jest Wojciech, rektor kościoła we Wrocimowicach [Z. L. Radzimiński, B. Gorczak: Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie., L. II Lwów 1888.].
Jan Długosz w Liber beneficiorum pisze o istniejącym Wrocimowicach drewnianym kościele. Nie można jednak stwierdzić, kto był dziedzicem wsi w pierwszej połowie XIV.
 |
| (Źródło: Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie) |
W roku 1389, jak wynika z zapiska występował już parafia Wrocimowice [Słownik historyczno-geograficznego Ziem Polskich w średniowieczu; część II, s 108.]. Z dokumentów źródłowych wynika, że dziedzicem w 1399 r., był Jan z Niezwojowic, który odsprzedał miejscowość Janowi Tęczyńskiemu oraz wieś Ociosanki leżącą w powiecie sandomierskim za 600 grzywien. W tym samym roku po raz pierwszy wymieniony został zamek we Wrocimowicach, jako castrum suum Wrocimowice [Antoni, Zygmunt Helcel: Starodawne Prawo polskiego pomnika, z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd., Kraków 1870, nr 502.].
Wieś oraz zamek kolejny raz wymieniony jest w 1403 r. kiedy to Jan Tęczyński zapisał swojej żonie Katarzynie z Krzelowa sumy wienne na czterech wsiach i zamek Wrocimowice [Antoni, Zygmunt Helcel: Starodawne Prawo polskiego pomnika, z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd., Kraków 1870, nr 502.].
 |
| (Źródło: Polski Słownik Biograficzny) |
W pierwszej połowie XV wieku Jan Długosz potwierdza istnienie we Wrocimowicach drewnianego kościoła pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła [Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed A, Przezdziecki, Kraków 1863, t. II. s. 78.]. Początkowo parafia należała do dekanatu w Słaboszowie, a później była siedzibą własnego dekanatu [Materiały Słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu - kartoteki pracowni.].
W 1438 r. nastąpił podział majątku i zamek przeszedł w ręce wnuka Jana Tęczyńskiego - Andrzeja z Rabsztyna [Antoni, Zygmunt Helcel: Starodawne Prawo polskiego pomnika, z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd., Kraków 1870, nr 2760.]. Pięć lat później, 1443 r. majątek Wrocimowice i Zielenice odkupił od Andrzeja Rabsztyńskiego Mikołaj Wielogłowski herbu Stary Koń [Materiały: Pracownia Słownika historyczno-geograficznego woj. Kra-kowskiego w średniowieczu.]. Mikołaja Wielogłowskiego, jako dziedzica Wrocimowic wymienia Długosz w Liber beneficiorum (1470 - 1480). Wieloglowski posiadał 7 łanów kmiecych, karczmy, zagrodników, folwark. Dziesięcinę wartości 10 grzywien pobierał pleban, który miał swoja rolę i łąki oraz karczmę, która dawała 2,5 grzywien czynszu [Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed A, Przezdziecki, Krakow 1863, t. II. s. 78.].
W roku 1504 Jakub, dziedzic z Wielogłów odstąpił swemu bratu Sebastianowi z Wielogłów wieś Wrocimowice [Słownik historyczno-geograficznego Ziem Polskich w średniowieczu; s 808.].
Miejscowość ta przechodziła w różne ręce. Właścicielami byli Wielogłowscy i Oraczewscy - 1581 r. Ostatni jej właściciel to żupnik krakowski Mikołaj Koryciński, w 1593 r., który darował Wrocimowice oraz część wsi Racławice Andrzejowi Batoremu - administratorowi biskupstwa Warmińskiego i prepozytowi Miechowitów [S. Nakielski, Miechovia sive promptuarium antiquitatum Monasterii Miechoviensi, Kraków 1634, s. 773-774.].
W roku 1827 Wrocimowice posiadały 28 domów, 168 mieszkańców.
Pochodzenie nazwy
Nazwa Wrocimowic jest nazwą patronimiczną pochodząca od nazwy ludzi zamieszkujących niegdyś tą osadę, a następnie przeniesione na nazwę tejże osady. Jest to starsza forma utworzono od dwuczłonowych słowiańskich nazw osobowych z sufiksem - ov-ice.
Jak sugeruje Fr. Piekosiński [Franciszek Piekosiński, Rycerstwo polskie wieków średnich, wyd. 1901 r.], parafialna wieś Wrocimowice pochodzi od imienia Wrocim, i jest imieniem rycerskim.
 |
| mapa topograficzna Wrocimowic (Źródło: mapy.geoportal.gov.pl) |
 |
| mapa satelitarna Wrocimowic (Źródło: mapy.geoportal.gov.pl) |
Wrocimowice nazwy części wsi oraz nazwy obiektów fizjograficznych
Części wsi: Podgaje, Wygwizdów, Zakopiec.
Nazwy Obiektów fizjograficznych [Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych nr 13.Wyd. Urząd Rady Ministrów, Warszawa 1964.]: Bagna pole, Bagna moczadła, Kliny, Morgi pole, Podgaje pole, Podgaje las, Wrzosy, Wrzosy pole, Wygwizdów, Wygwizdów pole, Wzorki, Wzorki pole, Zastolarze, Zastolarze pole, Zdziemierzyce, Zdziemierzyce pole.
Do roku 1950 Wrocimowice były jednym wielkim bezdrożem. Trudno było przejechać po grząskiej, gliniastej drodze wozem konnym - "rafiokiem". Najbliższa droga bita - kamienna - prowadziła ze Słomnik do Proszowic i z Miechowa do Skalbmierza. W 1961 roku rozpoczęto budowę drogi tzw. Trasy Kościuszkowskiej, która powadziła z Kocmyrzowa przez Luborzycę, Niegardów, Radziemice, Wrocimowice do Racławic Jest to główna trasa o znaczeniu historycznym przebiegająca przez Wrocimowice.
Dojazd do Wrocimowic był bardzo trudny. Do Słomnik lub Miechowa pociągiem, skąd pieszo kilkanaście kilometrów. Pierwsze połączenie autobusowe PKS (Polska Komunikacja Samochodowa), którym można było dojechać do Wrocimowic z Krakowa nastąpiło 1972 roku na trasie Kraków Racławice. Początkowa były dwa kursy - jeden do południa, drugi po południu. Ilość kursów systematycznie wzrastała.
Sieć hydrologiczna Wrocimowic i Kopca Marcina tworzy potok Racławka, który jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Ścieklec.
Rzeka Racławka
 |
| herb gminy Radziemice (fot. zbiory ikp) |
Rzeźba terenu gminy Radziemice i Racławice jest zróżnicowana pod względem ukształtowania pionowego. Falista powierzchnia pocięta jest gęstą siecią dolin. Przez jedną z tych nizinnych, malowniczych wrocimowskich terenów, przepływa potok Racławka, z licznymi strumykami i rowami, które spływają ze wzniesień. Potok ten w dawnych czasach w znacznym stopniu wpływała na życie mieszkańców Wrocimowic.
Od ponad 10 wieków dużo pokoleń ludzi żyło po obu stronach Racławki i pagórkowatych wzniesieniach.
Ten potok i przyroda związana z nim przyczyniły się do ukształtowania wrażliwości estetycznych i kulturowych wielu pokoleń mieszkańców Wrocimowic i okolicznych miejscowości. W dawnych czasach nie było studni. Wodę do picia i gotowania jak i pojenia bydła czerpano z potoku, albo pędzono bydło do wodopoju, wyznaczonych miejsc. Obecnie rola tego potoku ograniczyła się do minimum.
Kręte koryto Racławki, ujęte jest płaskimi brzegami, na których można spotkać gdzie nie gdzie pochylone stare, rozczochrate wierzby głowiaste.
Nazwa potoku Racławka pochodzi od miejscowości Racławice, przepływając przez malownicze jej tereny. Potok Racławka jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Ścieklec i ma swój początek w Padole Kościejowskim w Kościejowe, w części wsi Zakościele, gm. Racławice. Wpływa do rzeki Ścieklec w Przemęczankach.
Padoł Kościejowski znajduje się pomiędzy wzgórzami Zadąbiem, koło Starej Wsi Klonów a Kościejowem. Najniższe obniżenie w Padole Kościejowskim wynosi 270 m npm. Z tego Padołu wypływa szereg potoków z znajdujących się tam źródeł, między innymi Racławka, która jest wpisana, jako obiekt wodny - potok - wpadający do rzeki Ścieklec. Współrzędne geograficzne: szerokość - 50°16'50'', długość - 20°13'54''. Racławka wzmiankowana jest w 1427 roku.
Nazwa potok, w interpretacji geograficznej i geologicznej stanowi ciek wodny płynący w terenie o znacznych deniwelacjach. Charakteryzują go duże spadki i burzliwy prąd.
Chorągiew Wielka Królestwa Polskiego pochodzi z czasów panowania króla Władysława Jagiełły. Chorągiew ta wiąże się z jednym z najważniejszych wydarzeń w polskiej historii, jakim było zwycięstwo pod Grunwaldem sprzymierzonych wojsk polsko-litewskich nad Zakonem Krzyżackim. Upadek i podniesienie tej chorągwi przez polskich rycerzy to jeden z kulminacyjnych momentów bitwy grunwaldzkiej.
Zbigniew Pałetko
|
|
|
