Marcin z Wrocimowic. Kopiec Marcina - odc. 05
 |
| (fot. ikp) |
Radziemice, 26-07-2017
Marcin z Wrocimowic herbu Półkozic
Marcin z Wrocimowic był rycerzem i pochodził z herbu Półkozic. Był to Polski herb szlachecki, który występował głównie w ziemi krakowskiej, sandomierskiej, lubelskiej, łęczyckiej i sieradzkiej. W 1413 r., przeniesiony został na Litwę [Alfred Znamierowski; Herbarz rodowy; Warszawa; Świat Książki; 2004; s. 151.]. W 1359 w lasach Płoniny na Wołoszczyźnie, w klęsce poniesionej przeciwko armii mołdawskiej, chorągiew Półkoziców miała wpaść w ręce nieprzyjacielskie.
Chorągiew z Półkozicem Jana Ligęzy brała udział w Bitwie pod Grunwaldem. Około 274 rodów używało herbu Półkozica.
Półkozicem był również Jan Ligęzy, który brał udział w Bitwie pod Grunwaldem. Jan Ligęza (? - zm. 1419), wojewoda i starosta łęczycki. W bitwie pod Grunwaldem dowodził 32 chorągwią. Uczestniczył również w unii horodelskiej.
O legendarnym początku herbu Półkozic Kasper Niesiecki pisał [Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J.T. 7. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 362.]: Rycerz polski imieniem Stawisz, w zamku pewnym Eczech nazwanym od pogan oblężony, długo się i mężnie bronił (...), nieprzyjaciel nie mogąc ani szturmem złamać oblężonych serca, ani bogatymi obietnicami zmiękczyć ostatniego się sposobu chwycił, to jest głodem w zamku zamkniętych wymorzyć, i przymusić do poddania się. Wytrzymali przez jakiś czas oblężeni niedostatek, a potem (...) Stawisz fortelu na nieprzyjaciela zażył; osła i kozę zabić kazał, i skóry wołowe tą krwią pomazawszy, z murów zamku wywiesić kazał; ba i sztukami [mięsa] do obozu pogańskiego rzucać kazał: co obaczywszy nieprzyjaciel (...) od zamku ze wstydem ustąpił. Pan tego zamku (...) cnego kawalera (...) uprzywilejował, że mu tegoż osła głowę i pół kozy (...) w herbie ułożył.
 |
| jedna najstarszych informacji z wizerunkiem i opisem herbu Półkozic (źródło: Kleynoty abo herby państwa y rycerstwa powiatowy miast głownych Korony Polskiey y W. X. L. według obiecadła dla pamięci łacnieyszey położone. Wydawnictwo: Kraków, drukarnia Alexandra Dymowskiego w 1630 r.) |
Opis herbu Półkozic
Najstarsza pieczęć herbowa Mikołaja, sędziego ziemskiego krakowskiego pochodzi z 1354 roku. W 1359 w lasach Płoniny na Wołoszczyźnie, w klęsce poniesionej przeciwko armii mołdawskiej, chorągiew Półkoziców miała wpaść w ręce nieprzyjacielskie. Chorągiew z Półkozicem Jana Ligęzy brała udział w Bitwie pod Grunwaldem. W wyniku unii horodelskiej w 1413 przeniesiony na Litwę. Adoptowali: biskup lwowski Jan z Rzeszowa, wojewoda łęczycki Jan Ligęza z Bobrku, kasztelan sandomierski Micha z Bogumiłowic, kasztelan czchowski Jan z Bogumiłowic, sędzia krakowski Paweł z Bogumiłowic i chorąży krakowski Marcin z Wrocimowic. Herb przyjął bojar Wołczko Kulwa. Jednocześnie z 1433 roku pochodzi pieczęć z głową, przypominającą oślą, należąca do dzierżawcy grodzieńskiego Moniwida. Przyczyna tej sprzeczności nie jest znana.
 |
| herb Półkozic (źródło: Wikipedia) |
Ośla głowa i koza miały być zatem nagrodą za koncept wojenny. Znaczenie tych dwóch zwierząt jest potocznie uważana za negatywnie. Tak na przykład osioł to powszechny synonim głupoty a natomiast koza, w wielu krajach europejskiego uznawane jest, jako zwierzę brudne, chutliwe i obsceniczne. Osioł w heraldyce symbolizuje cierpliwość i umiarkowanie [Paweł Dudziński: Alfabet heraldyczny. Warszawa: Diogenes, 1997, s. 98-99. ISBN 83-7129-476-X.], natomiast koza, choć jako figura heraldyczna symbolizuje prostotę, trzeźwość, skromność, cierpliwość, upór, poczucie obowiązku, umiejętność spełniania zamysłów, zwycięstwo polityką i dyplomacją [Ibidem].
Jan Długosz w Klejnotach po prostu unika podania barwy godła, pisząc [Jan Długosz: Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae. Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885, s. 20.]: POLUKOSZA in campo rubeo caput asininium deferens, quasi media capr - PÓŁKOZIC w polu czerwonym głowę oślą nosi, jak gdyby pół kozy.
Zbigniew Pałetko
|
|
|
