Jutrzenka
 |
fragment karty tytułowej Elementarza do nauki czytania z 1908 r.
(fot. muzeum.miechow.pl) |
Proszowice, 27-02-2021
W naszym regionie funkcjonuje Zespół Szkół im. Prof. / Sen. Emila Godlewskiego. Imię patrona i kształcenie w zakresie rolnictwa, powoduje, że placówka ta stale sięga do tradycji Ziemi Proszowskiej. Między innymi do treści wychowawczych jakie tkwią, w pierwszej na ziemiach polskich, po Powstaniu Styczniowym organizacji pod nazwą "Jutrzenka", rodziny Godlewskich, spośród których Emil, światowej sławy fizjolog roślin i współorganizator Wydziału Rolnego Uniwersytetu Rolniczego (dzisiejszej Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie), jest patronem szkoły.
 |
Gabriel Godlewski
(fot. muzeum.miechow.pl) |
Stanisław Wyspiański (taki prezentuje pogląd w "Historii organizacji społeczno - rolniczych... i Paweł Blitek z Posądzy, posiadacz szczególnych wiadomości o historii wsi proszowsko - miechowskiej), najbardziej doniosły utwór literacki swego życia "Wesele", dedykował Gabrielowi Godlewskiemu i "Jutrzence". Dlaczego? W rok po zawiązaniu Kieleckiego Towarzystwa Rolniczego, notariusz Władysław Ankiewicz, sporządził w Bukowskiej Woli koło Miechowa w dniu 19 II 1899 roku akt założenia pierwszej w Królestwie Polskim, po Powstaniu Styczniowym, organizacji chłopskiej pod symboliczną nazwą "Jutrzenka".
Założycielami spółki byli; Gabriel Godlewski z Bukowskiej Woli, ks. Bronisław Sokołowski, proboszcz w Nasiechowicach, włościanie; Ludwik Szopiński, Walenty Pytel, Antoni Szopiński, Franciszek Rączka z Łętkowic, Andrzej Manterys, Stanisław Manterys, Wojciech Piwowarski, Stanisław Bielawski z Nasiechowic, późniejszy poseł do Dumy oraz Jan Kaczmarczyk z Prandocina.
Działacze "Jutrzenki" z pełnym zaangażowaniem organizowali pogadanki, odczyty, wycieczki, pokazy, nabywali narzędzia rolnicze, lepsze odmiany nasion itp., co wpływało znacząco na poziom produkcji rolnej. Wielki sukces odniosła spółka na wystawie w Petersburgu otrzymując srebrny medal za znakomity jęczmień "Hanna", wyhodowany w Łętkowicach.
Niezwykle doniosłym wydarzeniem dla rolnictwa pod zaborem rosyjskim, było urządzenie przez "Jutrzenkę" pierwszej w historii ludu polskiego chłopskiej wystawy rolniczej w Miechowie w dniach 26-29 IX 1903 roku. Stała się ona manifestacją narodową, dając obraz życia, zwyczajów i poziomu gospodarczego regionu. Udowodniła, że próba kupienia dla tronu carów potomków kosynierów, spełzła na niczym.
Zaprezentowano doborowe okazy koni, bydła, nierogacizny, owiec, wyrobów przemysłu ludowego, strojów itp. Wystawę zwiedziło tysiące osób, przybyło wielu korespondentów pism. Wieść o wystawie i "Jutrzence" rozeszła się szeroko. Wzorem tej organizacji poczęto masowo organizować takiego samego typu spółki w całym kraju. Działalność "Jutrzenki" nie trwała jednak długo. Po ogłoszeniu konstytucji z 1905 roku, została ona przez władze carskie rozwiązana. Próba zneutralizowana postawy Gabriela Godlewskiego propozycja bycia posłem do Dumy, zakończyła się niepowodzeniem, gdy ten oświadczył. [...] wybiorą mnie posłem, gdy Sejm będzie w Warszawie [...].
 |
Komitet Wystawy Włościańskiej, stoją od lewej: B.Kleszczyński, W.Borzęcki, G.Godlewski, dr E.Kozieradzki, J.Tondos z Kaliny Małej, siedzą od lewej: G.I.Nowosielski - naczelnik powiatu miechowskiego, F.Zdziechowski, komisarz Zajączenko
(źródło: zbiory Marcina Szwai) |
Na cmentarzu w Miechowie, obok głównej bramy znajdują się groby Gabriela Godlewskiego, jego córki Anieli i zięcia Juliusza Zdanowskiego. Treść napisów; Aniela z Godlewskich Zdanowska 1882 - 1970. Uczestniczka walki o szkołę polską w zaborze carskim. Założycielka Kół Gospodyń Wiejskim przy centralnym Towarzystwie Rolniczym . Całym życiem służyła Bogu i Ojczyźnie, Juliusz Zdanowski 24 XII 1874 - 9 X 1937 rok. Właściciel Śmiłowic. Patron Kółek Rolniczych. Gubernator Kieleckiej Izby Rolniczej. Prezes Głównego Komitetu Ratunkowego i Krajowej Rady Gospodarczej w Lublinie. Prezes Klubu Związku Ludowego RP. Naczelny Dyrektor Polskiego Banku Komunalnego. Prezes Zrzeszeń Słowiańskich Kas Oszczędnościowych. Człowiek wielkiego umysłu i serca. Szedł zawsze drogą prawdy. Wiernie służył umiłowanej Ojczyźnie.
opracowanie: Henryk Pomykalski
|
