Dualizm w krakowskim biskupstwie
Wisław z Kościelca herbu Zabawa
(ur.: ??? - zm.: 14.03.1242)
biogram
 |
Pieczęć podługowata (1234), wyobraża biskupa in ponticalibus, siedzącego na stolcu. W lewej ręce trzyma pastorał, prawą błogosławi. W otoku napis: S WISSLAI CR[ACOVIE]N EPISCOPI. Wisiała ta pieczęć niegdyś u dokumentu tegoż biskupa Wisława z roku 1234 w arch. Cystersów w Szczyrzycu, dziś zaś wisi na sznurku z pąsowego i żółtego jedwabiu w archiwum Cystersów w Mogile u dokumentu z r. 1236.
(źródło: Pieczęcie polskie wieków średnich) |
20-06-2018
Ziemia Proszowska przez wieki wiele wybitnych postaci, o których można poczytać w publikacjach poświęconych ważnym wydarzeniom regionu, Polski a nawet Europy. Bez wątpienia taką postacią był dwudziesty biskup krakowski Wisław z Kościelca. Niestety o tej ciekawej postaci wiemy niewiele.
Urodził się najprawdopodobniej w drugiej połowie XII wieku w Kościelcu koło Proszowic. Pochodził małopolskiego rodu rycerskiego herbu Zabawa (Szachownica). W literaturze określany był jako Wisław lub Wislimir z Kościelca, czy też Wisław Kościelecki. Najprawdopodobniej do stanu duchownego został przeznaczony już jako dziecko i był do niego przygotowywany, przez odpowiednie wychowanie i kształcenie.
Wprawdzie Wisław, co najmniej od 1210 roku piastował godność dziekana krakowskiej kapituły katedralnej, ale zaczęto pisać o nim więcej wówczas, kiedy objął on w 1229 roku stanowisko biskupa krakowskiego. Raz, że stanowisko to stawiało go bardzo wysoko w strukturze kościoła polskiego i ważnych postaci państwa. Ponadto jego wybór na stolec biskupi doprowadził do dwuwładzy na tym stanowisku.
Po nagłej śmierci (20 czerwca lub 21 sierpnia 1229 roku) poprzednika Wisława Kościeleckiego, Iwo Odrowąża (biskupa w latach 1218-1229). Po śmierci Iwa, podczas pobytu we Włoszech w Borgo koło Modeny dwaj podróżujący z ordynariuszem kanonicy Andrzej herbu Gryfa (scholastyk krakowski) i Rudolf (kantora krakowskiego) zwany Rzymianinem wrócili do papieża Grzegorza IX, gdzie Andrzej uzyskał prowizję na biskupstwo krakowskie i niezwłocznie udał się do kraju objąć urząd.
Ponieważ już od 20 lat w Polsce o wyborze na biskupów diecezjalnych decydowały kapituły katedralne (pierwszym wybranym w ten sposób był bł. Wincenty Kadłubek w 1208 roku), gdy wiadomość o śmierci Iwo Odrowąża dotarła do Krakowa kapituła krakowska na wakujące stanowisko mianowała Wisława z Kościelca. Gdy do Krakowa wrócił nominat papieski stanowisko biskupa krakowskiego zastał zajętym.
Powstała sytuacja spowodowała długotrwały konflikt nie tylko w łonie kościoła krakowskiego, ale również pomiędzy dwoma obozami politycznymi rozbitej na dzielnicy Polski, którymi przewodzili: Konrad Mazowiecki (stronnicy Andrzeja Gryfity) i Henryk Brodaty (zwolennicy Wisława Kościeleckiego).
Po dwuletnich zabiegach dyplomatycznych na dworze papieskim, bardziej skutecznym okazał się Henryk Brodaty i w 1231 roku Grzegorz IX zatwierdził elekta Wisława, a arcybiskup gnieźnieński Wincenty Nałęcz wyświęcił go na biskupa krakowskiego kończąc ostatecznie okres dwuwładzy biskupiej w Krakowie. Wszelkie istniejące jeszcze niesnaski pomiędzy Wisławem i Andrzejem zakończyło definitywnie, objęcie przez tego drugiego biskupstwa płockiego po śmierci Piotra herbu Półkozic w 1239 roku.
Jeszcze podczas konfliktu Andrzejem Gryfitą, w roku 1230 podczas prac remontowych dachu jednej z wież katedry na Wawelu, zleconych przez biskupa Iwo, został zapruszony ogień. Staraniem biskupa Wisława katedra została odnowiona po pożarze, blachą ołowianą zostały pokryte wszystkie trzy wieże kościoła biskupiego.
W 1231 roku w swoim rodzinnym Kościelcu ufundował kościół parafialny pw. św. Wojciecha, który obecnie jest jednym z piękniejszych zabytków architektury romańskiej w Polsce. Podczas trwania biskupstwa Wisława nastąpił duży rozwój sieci parafialnej w diecezji krakowskiej.
 |
| kościelecka fara (fot. naspacery.blogspot.com) |
Także życie duchowe diecezji zostało ubogacone przez sprowadzenie dwóch nowych zakonów. W 1234 przybyli do Ludźmierza cystersi, przeniesieni potem ze względu na napaści zbójów do Szczyrzyca w 1240 roku. W 1237 Henryk Brodaty, za zgodą Wisława Kościeleckiego osadził w Krakowie franciszkanów.
Wiosną 1241 roku do Krakowa dotarł najazd Mongołów, przez 5 dni (od 28 marca) hordy tatarskie łupiły stolicę małopolski, paliły kościoły, mordowały mieszkańców. Na koniec uprowadzili populum infinitum (lud niezliczony).
Wyświęcił na kapłana swojego następcę na biskupstwie Prandotę z Białaczewa z rodu Odrowążów.
Przeżyta tragedia (chociaż nie ma pewności czy w tym czasie Wisław przebywał w Krakowie) najprawdopodobniej odbiła się na zdrowiu biskupa. Rok później 14 marca 1242 roku zmarł i został pochowany w wyremontowanej przez siebie katedrze.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Ludwik Łętowski; Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich. Biskupi krakowscy tom I; Kraków 1852
- Mateusz Gładyszewicz; Żywot błogosławionego Prandoty z Białaczowa biskupa krakowskiego; Kraków 1845
- Franciszek Piekosiński; Pieczęcie polskie wieków średnich. Część I Doba piastowska; Kraków 1899
- Krzysztof Rafał Prokop; Poczet biskupów krakowskich; Wydawnictwo św. Stanisława BM; Kraków 1999
- pl.wikipedia.org
- encyklopediakrakowa.pl
- encyklopedia.naukowy.pl
- dziedzictwo.ekai.pl
- geni.com
- radiokrakow.pl
- diecezja.pl
- naspacery.blogspot.com (http://naspacery.blogspot.com/2017/10/fantazja-biskupa-wisawa-cz-1.html)
|
