Zawrotna kariera proboszcza Wrocimowic...
Szczepan Hołowczyc herbu Brochowicz
(ur.: sierpień 1741 - zm.:27.08.1823)
biogram
 |
2015, kościoła pw. św. Andrzeja w Wrocimowicach, widok od zachodu
(fot. pl.wikipedia.org) |
 |
Hołowczyc Szczepan
(źródło: Biskupi sandomierscy) |
 |
herb Pierzchała
(fot. pl.wikipedia.org) |
Proszowice, 7-07-2021
Biskup Hołowczyc Szczepan (Stefan), właściwie Szczepan Hołłowczyc herbu Pierzchała urodził się w sierpniu 1741 roku (przed 19 sierpnia) k. Orszy w woj. nowogródzkim (wsch. Białoruś), ochrzczony w Turzeckim kościele parafialnym . Był synem Bazylego Hołowczyca herbu Kolumna i Marianny z Ostaszkiewiczów herbu Leliwa. Kształcił się w Wilnie, od 1771 roku w warszawskim seminarium jezuitów i misjonarzy. W Wilnie wstąpił do zakonu Jezuitów jednak po uzyskaniu niższych święceń wystąpił z niego. Potem w Warszawie wstapił do seminarium księży Misjonarzy w Warszawie, gdzie w 1772 r., otrzymał święcenia (w Warszawie).
Po święceniach został sekretarzem bpa poznańskiego i warszawskiego, Andrzeja Młodziejowskiego, potem był na dworze prymasa Podoskiego, w tym czasie związał się także z biskupem Poniatowskim, z którym późnie współpracował uzyskał, od niego otrzymał pierwsze probostwo - w Bieżuniu w płockiem. W 1773 r. otrzymał od niego probostwo w Kutnie. Od 1774 roku studiuje prawo w Rzymie, do kraju wrócił przez Niemcy po dwóch latach. W 1776 r. został prywatnym sekretarzem biskupa płockiego Michała Poniatowskiego i został proboszczem w Osieku (diecezja krakowska), współpracuje z Komisją Edukacji Narodowej. W 1774 i ponownie w 1775 w zastępstwie przewodniczącego Komisji Edukacji Narodowej Michała Jerzego Poniatowskiego przeprowadził wizytację szkół pojezuickich.
Od 1775 r. jeden z pierwszych członków świeżo utworzonego Towarzystwa Ksiąg Elementarnych. W 1775 r. na Akademii Krakowskiej po zdaniu egzaminu z prawa otrzymuje doktorat utriusque juris (obydwu praw). Od 1781 r. jest kanonikiem warszawskim i koadiutorem jednej z kanonii krakowskich. 1782 jako wizytator generalny KEN (Komisji Edukacji Narodowej) kontrolował szkoły w województwach południowo-wschodnich.
Przez 14 lat był proboszczem we Wrocimowicach koło Racławic (1783-1797) w parafii pod wezwaniem świętego Andrzeja Apostoła. Administrował w świątyni prawie nowej, bo wzniesionej w latach 1748-1754 przez budowniczego Macieja Cepigowskiego. Według legendy, pierwszy kościół ufundował Marcin Wrocimowski, rycerz, chorąży krakowski i właściciel tej wsi, który niósł królewską chorągiew podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 r. Po rozbiorach w roku 1797, wskutek procesu z miechowitami, zrezygnował z parafii we Wrocimowicach, jednak przebywał nadal pod Kielcami, zajmując się sprawami kościelnymi, między innymi pełnił od czasu do czasu obowiązki kanonika.
W roku 1782 Hołowczyc jako wizytator generalny KEN zwizytował szkoły województw południowowschodnich i opracował na ten temat staranny raport. W tym czasie (1785 r.) jest kanonikiem krakowskim. Od 26 grudnia 1788 został prałatem kolegiaty kieleckiej (otrzymał wówczas dyspensę Stolicy Apostolskiej, zwalniającą od zakazu kumulacji beneficjów, z kanonii tej zrezygnował 17 listopada 1819). Obecny tu na kapitułach generalnych od 1792 do 1808. W 1791 roku zwiedza Europę (Francję, Holandię i Niemcy), aby poznać panujące tam systemy szkolnictwa.
 |
portret Szczepana Hołowczyca autorstwa Antoniego Brodowskiego
(fot. pl.wikipedia.org) |
Kapituła, spełniając życzenie delegata apostolskiego, wybrały na początku stycznia 1819 r. Hołowczyca administratorem diecezji sandomierskiej. 29 (6) marca 1819 został prekonizowany przez biskupa płockiego Mikołaja Prażmowskiego na pierwszego biskupa diecezji sandomierskiej. Rządy w diecezji objął przez pełnomocnika biskupa Aleksandra Dobrzańskiego 8 września gdyż sam od 24 kwietnia 1819 został sufraganem warszawskim. Od 17 grudnia 1819 arcybiskup metropolita warszawski. Rządy objął 19 grudnia.
Arcybiskupstwo warszawskie łączyło się z tytułem prymasa i senatora Królestwa Polskiego. Na mocy uprawnień, jakie nadał mu papież Pius VII, podjął pracę nad reorganizacją administracji kościelnej w Królestwie Polskim (Królestwa Kongresowego). Przeprowadził kasatę wielu klasztorów, co nie przysporzyło mu popularności wśród kleru.
W 1820 mianowany został członkiem Komisji Rządowej Oświecenia Publicznego i Wyznań, gdzie współpracował ze Stanisławem Kostka Potockim. W latach 1821-1823 był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk.
Zmarł 27 sierpnia 1823 r., pochowany został w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie.
Był właścicielem pałacu przy Nowym Świecie w Warszawie.
opracowanie: Marcin Szwaja; Andrzej Solarz
 |
kościoła pw. św. Andrzeja w Wrocimowicach, widok od wschodu
(fot. Marcin Szwaja) |
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- ks. Jan Wiśniewski; Dekanat Miechowski; Radom 1917
- ks. Jan Wiśniewski; Biskupi sandomierscy; Radom 1913
- ks. Franciszek Szaniawski; Mowa na pogrzebie ś.p. Szczepana Hołowczyca, arcybiskupa warszawskiego, prymasa i senatora Królestwa Polskiego w metropolitalnym kościele św. Jana w Warszawie 30 sierpnia roku 1823; Warszawa 1823
- Polski słownik biograficzny, tom IX; 1960-1961
- zbiory własne i archiwum prywatne Marcin Szwaja
- Archiwum Kurii Metropolii w Krakowie
- pl.wikipedia.org
- encyklopedia.pwn.pl
- muzeumkutno.com
- polona.pl
- bazhum.muzhp.pl
- bj.uj.edu.pl
- bc.bdsandomierz.pl
|
