Sanitariuszka, łączniczka, kolporterka z Augustowa
Bronisława Bandała-Porada ps. Krechowianka
(ur.: 9.02.1925 - )
biogram
 |
Bronisława Krystyna Bandała-Porada ps. Krechowianka
(fot. Inspektorat AK "Maria" w walce...) |
Proszowice, 3-12-2021
Starszy sierżant Bronisława Krystyna Bandała-Porada ps. Krechowianka; urodziła się 9 lutego 1925 roku w Augustowie. Była córką Pawła (zawodowego żołnierza 19. Pułku Ułanów Krechowieckich w Augustowie, później w 12 Pułku Ułanów Podolskich w 2. Korpusie 22 podgrupie, uczestnik bitwy o Monte Cassino) i Anny z domu Rajkowska.
W chwili wybuchu wojny, w 1939 roku była uczennicą liceum Grzegorza Piramowicza w Augustowie (zdała do trzeciej klasy), należała także do Koła Orląt przy Wiarusie w Warszawie (dla rodzin wojskowych).
1 września 1939, rodzina chorążego Bandały (żona i dwójka dzieci), na rozkaz dowódcy pułku ewakuowała się, i tak zaczęła się wojenna wędrówka Bronisławy, najpierw Sosnowica koło Parczewa, później Lublin i Kalina Wielka, gdzie mieszkali w majątku państwa Dąbskich, a następnie na plebanii.
W październiku 1941 roku Bronisława została zaprzysiężona w placówce ZWZ "Sarna" - Słaboszów przez byłego żołnierza zawodowego sierżanta Andrzeja Wesołowskiego ps. Słowik, który mieszkał w Kalinie Wielkiej na tzw. Wysiółku i przyjęła pseudonim "Krechowianka", później należała do placówki AK "Kot" - Kalina Wielka.
Na tajnym Seminarium Duchownym które działało przez 2 lata majątku p. Dąbskich w Kalinie Wielkiej uczęszczała na wykłady z: łaciny, polskiego, logiki, etyki i filozofii. Tajne seminarium powstało z inicjatywy ks. biskupa Czesława Kaczmarka i ks. dr Żychlińskiego z chwilą rozwiązania Seminarium Duchownego w Kielcach przez Niemców. Seminarium kierowane było przez ks. dr Żychlińskiego brata p. Dąbskiej, usuniętego przez Niemców z Poznania. Rodziną Bandałów zajmowali się i utrzymywali ją właściciele majątku i proboszcz Kaliny Wielkiej.
Na przełomie lat 1943/44 ukończyła w Kalinie Wielkiej konspiracyjny kurs sanitarny prowadzony przez dr Marię Leżeńską i później pomagała jej w opatrywaniu ran i wrzodów karbunku furmana u partyzantów zgłaszających się do punktu sanitarnego na plebanii w Kalinie.
Z rozkazu dowódcy "Domu" majora Nieczuja Ostrowskiego ps. Tysiąc przeprowadzała ze swoim młodszym bratem Witoldem ps. Krechowiak polnymi drogami, wykładowców tajnego seminarium, którzy zatrzymywali się w Książu Wielkim na plebanii. Droga powrotna z Kaliny Wielkiej wyglądała podobnie.
 |
"Krechowianka" Bronisława Bandała i jej brat Witold "Krechowiak", fotografia wykonana w sierpniu 1939 roku na terenie koszar 1 Pułku Ułanów Krechowickich
(fot. Inspektorat AK "Maria" w walce...) |
W placówce "Kot" była łączniczką, kolporterką prasy podziemnej i sanitariuszką. działała na trasie Miechów - Działoszyce i Giebułtów, Anatolka, Cisia Wola - Książ Wielki. Z chwilą reorganizacji Inspektoratu Maria w związku z planem Burza (Kazimierzowsko Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka) w lecie 1944 roku została wcielona do I batalionu 112 pułku piechoty w 106 DP AK kryptonim "Dom".
Jedną z akcji, w której brała udział w swoich wspomnieniach opisuje tak: [...] W jesieni 1944 r. brałam udział w akcji "pociąg". Przez Kalinę Wielką przejeżdżała kolej wąskotorowa Kazimierza Wielka - Charsznica.
Zadanie moje oraz uczestników naszej organizacji polegało na odłączeniu na stacji Kalina Wielka wagonu wiozącego cukier, z cukrowni "Łubna" z Kazimierzy Wielkiej do Charsznicy. Pociąg konwojowali uzbrojeni Niemcy.
Rozkazem dowódcy zostaliśmy zobowiązani bez użycia broni do rozbrojenia konwojujących cukier Niemców, puszczenia ich wolno oraz do wyładowania cukru na stojące podwody, które miały dostarczyć cukier do melin partyzanckich. Akcja udała się [...].
Po okupacji Bronisława pracowała w Urzędzie Pocztowo Telekomunikacyjnym w Kalinie Wielkiej i w Miechowie. Maturę zdała w 1946 roku w Gimnazjum im. Kościuszki w Miechowie, a później skończyła w trybie zaocznym Seminarium Nauczycielskie w Krakowie.
Swoją działalność konspiracyjną ujawniła w 1957 roku. udzielała się społecznie w środowisku kombatanckim. Należała do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Koło nr 1 Kielce. Przez cztery kadencje pełniła w nim funkcję sekretarza, jednak ze względu na zły stan zdrowia musiała zrezygnować z pracy społecznej. Była także członkiem Koła Krechowiaków w Londynie.
Po wyjściu za mąż przeprowadziła się do Kielc, gdzie pracowała w Powszechnej Kasie Oszczędności oraz dodatkowo we Współczesnej Ambonie przy Seminarium Duchownym w Kielcach. W związku z procesem biskupa Kaczmarka, w 1959 roku Ambona została zlikwidowana przez władze.
W związku z jej kontaktami z Seminarium Duchownym miała wiele kłopotów. Aż do śmierci biskupa i jego bliskiego współpracownika redaktora ks. dr Józefa Dąbrowskiego była ciągle przesłuchiwana na Komendzie Wojewódzkiej MO w Kielcach, pod pretekstem jej "współpracy z klerem".
W PKO pracowała do 1 lipca 1980 roku, kiedy to przeszła na emeryturę. Po wojnie została zweryfikowana do stopnia kaprala czasu wojny przez swego dowódcę gen. Michała Nieczuja-Ostrowskiego ps. Tysiąc. 30 kwietnia 1993 roku została awansowana na stopień starszego sierżanta (przez Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Kielcach). Pisała wiersze patriotyczne i publikowała je w Informatorze Armii Krajowej w Kielcach.
Za swoją działalność konspiracyjną, społeczną i zawodową otrzymała odznaczenia i wyróżnienia: Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej, Medal Wojska (trzykrotny), Krzyż Partyzancki, Odznakę Weterana Walk o Niepodległość, Odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Odznakę za wkład pracy społecznej w Armii Krajowej, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
Miała dwóch synów Tadeusza i Leszka.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- Fundacja gen. Elżbiety Zawackiej
- kpbc.umk.pl
|
