Kapitan "Grześ" ze Skały
Marian Cyganek ps. Grześ
(ur.: 23.08.1923 - zm.: 16.09.2021)
biogram
 |
Marian Cyganek ps. Grześ
(fot. Inspektorat AK "Maria...") |
Proszowice, 18-12-2021
Kapitan Marian Cyganek ps. Grześ, urodził się 23 sierpnia 1923 roku w Skale.
Podczas okupacji niemieckiej z miechowskiego urzędu pracy nakaz pracy u niemieckiego właściciela przy skupie owoców i warzyw. Dzięki uzyskanej w ten sposób "arbajtkarcie" mógł się swobodnie poruszać po całej okolicy. Skupowano głównie agrest, maliny, wiśnie, ziemniaki ale i karpiele. Trafiały one do obozów.
Jako nastolatek wstępuje do konspiracji antyniemieckiej w Narodowej Organizacji Wojskowej, po scaleniu z AK był żołnierzem na placówce Skała o kryptonimie "Sylwester". Pełni w niej obowiązki łącznika, informatora WKU czyli wywiadu i kontrwywiadu oraz kolportera. Jego bezpośrednim przełożonym był dowódca Oddziału dyspozycyjnego Józef Zadęski ps. Żmija, który zginął dowodząc akcją odbicia z rąk niemieckiej żandarmerii ppor. Zawieję - Jerzego Kluskę.
Strzelec "Grześ" powierzone obowiązki wykonywał wzorowo.
Po wkroczeniu Sowietów strzelec Cyganek nawiązuje kontakty z byłymi konspiratorami AK, bierze udział w organizowanych mszach świętych za Ojczyznę. Werbuje żołnierzy przebywających w Skale i okolicach do udziału w spotkaniach krakowskich.
 |
| kpt. Marian Cyganek (fot. malopolskaonline.pl) |
W 1987 roku współuczestniczy w legalizacji Stowarzyszenia byłych żołnierzy AK. Zostaje powołany w skład Zarządu tej organizacji. Zakłada Jej koło w Skale, któremu przewodniczy aż do likwidacji na skutek przejścia wielu członków na wieczną wartę.
Był bardzo aktywnym prezesem SŻAK koła w Skale, zawsze (do póki mu starczało sił) angażował się w wiele akcji i wydarzeń lokalnych o charakterze patriotycznym (nawet w wieku 80 kilku lat służył do mszy św. jako ministrant którą celebrował kapelan spod Monte Cassino ojciec Adam Studziński).
Zawsze pamiętał o tych, którzy walczyli przed nim o niepodległą ojczyznę, zdawał sobie sprawę z wagi nauki historii i przekazywanie jej następnym pokoleniom. Po wielu latach odnalazł grób swojego wuja starszego strzelca Mikołaja Domagalskiego legionisty, który oddał życie za Ojczyznę pod Łowczówkiem i tam został pochowany, wraz z Janem Opalskim ps. Twardowski, który również pochodził ze Skały.
Jako członek Zarządu Głównego SŻAK w Krakowie podejmował wiele inicjatyw i realizował je bardzo sumiennie i odpowiedzialnie.
Ożenił się z Marianną, miał trzech synów: Stanisława, Andrzeja, Michała.
Zmarł 16 września 2021 roku, uroczystości pogrzebowe odbyły się w Skale 20 września, z asystą wojskową i pocztami sztandarowymi ze 106 DP AK z Krakowa, Miechowa, Białego Kościoła i ze Skały.
 |
| pogrzeb kapitana "Grzesia" (fot. zbiory IKP) |
Za patriotyzm i trud żołnierza konspiracji strzelec Marian Cyganek został awansowany na stopień porucznika, a później kapitana, został też wyróżniony odznaczeniami wojennymi i państwowymi: Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Republiki Pińczowskiej, honorową Odznaką 106 DP AK i Odznaką Akcji "Burza". W 2009 roku "Grześ" otrzymał od starosty krakowskiego honorowy tytuł "Przyjaciela Młodzieży" Zespołu Szkół i Placówek Oświatowych w Skale.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- "Szwedzki" Goniec. Społeczno-kulturalny miesięcznik Gminy Skała; nr 8 (34)
- Biuletyn informacyjny. Miesięcznik Światowego Związku Żołnierz Armii Krajowej; styczeń 2021
- Józef Belski; Ostatnie dni; Kraków 2018
- archiwum kpt. Antoniego Sieleckiego ps. Ansiel
- zbiory IKP
- malopolskaonline.pl
- ak.olkusz.pl
- dziennikpolski24.pl
- lo-skala.edu.pl
- facebook.com
- youtube.com
- muzeum-niepodleglosci.pl
- mbc.malopolska.pl
|
