Partyzancki "Huragan", harcerski "Chomik Skrzętny"
Zygmunt Dyląg ps. Huragan
(ur.: 25.06.1922 - zm.: 9.12.1986)
biogram
 |
Zygmunt Jan Dyląg ps. Huragan
(fot. Małopolski Słownik Biograficzny...) |
Proszowice, 21-10-2019
Podporucznik Zygmunt Jan Dyląg ps. Huragan; urodził się 25 czerwca 1922 r. w Głupczowie (pow. miechowski) w rodzinie nauczycielskiej, ojciec Bolesław (1889-1975) był nauczycielem, podczas wojny należał do Armii Krajowej (wcześniej ZWZ) ps. Darz Bór, matka Karolin z d. Bac ps. Wierna (1891-1971), także należała do konspiracji. Miał trzech braci: Stanisława (1917-1991, podchorążego rez., uczestnika wrześniowej wojny obronnej, żołnierza ZWZ / AK ps. Cedro), Jerzego (ur. 1920), Czesława (ur. 1924) oraz siostrę Krystynę (ur. 1927) Nowakowską.
Naukę w szkole powszechnej rozpoczął w Ulinie Wielkiej, później w Gołczy (pow. miechowski). Od 1935 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. T. Kościuszki w Miechowie, gdzie w 1939 r. ukończył czwartą klasę. W tym czasie wstąpił do 1. Miechowskiej Drużyny Harcerzy im. R. Traugutta. W listopadzie 1939 r. we wsi Domaniewice w gminie Dłużec w pow. olkuskim, gdzie jego ojciec był nauczycielem, wstąpił do SZP, a następnie do ZWZ pod komendę Józefa Barczyka ps. Bartosik. Od 1 marca do 15 listopada 1940 r. był nauczycielem szkoły powszechnej w Domaniewicach.
W latach 1940-45 należał do Stronnictwa Ludowego. W czerwcu 1940 r. wraz z drużyną "Bartosika" przeszedł do "Chłostry". Po zaprzysiężeniu 15 listopada 1940 r. został żołnierzem grupy dywersyjnej dowodzonej przez J. Barczyka. Działalność grupy, obejmująca pow. miechowski i olkuski, rejon Pilicy i Zawiercia, polegała na gromadzeniu broni pozostałej po kampanii 1939 r., karaniu osób współpracujących z okupantem oraz działalności propagandowej i szkoleniowej. Równocześnie dojeżdżał co tydzień do Kielc, gdzie uczestniczył w kompletach licealnych, prowadzonych przez prof. J. Strasa w ramach tajnego Gimnazjum i Liceum im. S. Żeromskiego.
Wracając z kompletów, przewoził bibułę. Często przebywał w rejonie Gór Świętokrzyskich. Pomagał prof. Józefowi Zagale w prowadzeniu tajnego nauczania w Wierzbicy. 6 czerwca 1942 r. został aresztowany podczas łapanki w Kielcach. W kilka dni później w czasie przewożenia na przesłuchanie udało mu się zbiec. Pojechał wówczas do Jerzmanowic, gdzie mieszkał jego dziadek, emerytowany nauczyciel.
Nawiązał kontakt z zastępcą komendanta gminnego BCh Piotrem Ratoniem "Len" został dowódcą drużyny plutonu "Jesion", należącego do Rejonu BCh Olkusz. W 1943 r. w Obwodzie BCh Olkusz ukończył kurs podoficerski. Od wiosny 1943 r. równocześnie był członkiem oddziału dywersyjnego "Szarańcza", dowodzonego przez Jana Pieńkowskiego "Mohort", biorąc udział w akcjach na terenie Wolbromia, Skały, Ojcowa oraz gmin Sułoszowa i Cianowice. Akcje te polegały na likwidowaniu konfidentów, rozbrajaniu granatowych policjantów, niszczeniu akt w urzędach gminnych, uniemożliwianiu dostaw kontyngentowych i bezpośrednich walkach z oddziałami niemieckimi.
Od grudnia 1943 r., po scaleniu BCh z AK, należał do 116. pp AK Ziemi Olkuskiej w 106. DP AK. Wiosną 1944 r. ukończył kurs podchorążych, uzyskując stopień sierżanta podchorążego i został instruktorem szkoły podoficerskiej. W lipcu 1944 r. mianowano go dowódcą 1. plutonu Placówki "Jętka" w 3. kompanii Batalionu "Dołęgi". Służył pod komendą dowódcy placówki Jana Tucharza "Własnowolski". W lipcu 1944 r. ukończył kurs minersko-dywersyjny w oddziale mjr. Jana Pańczakiewicza "Skała" i kurs judo, prowadzony przez cichociemnego podporucznika Zbigniewa Waruszyńskiego "Dewajtis 2". Został awansowany do stopnia starszego sierżanta podchorążego, a w grudniu 1944 r. wnioskowano o mianowanie go podporucznikiem.
Dowodził drużyną konną, która 3 sierpnia 1944 r. wtargnęła do budynku granatowej policji i żandarmerii, a następnie rozbroiła policjantów i żandarmów. 6 sierpnia 1944 r. brał udział w potyczkach pod Trzyciążem i Zadrożem i w rejonie Ojcowa. W październiku 1944 r. został skierowany do wykonywania zadań wywiadowczych w dowództwie niemieckim nadzorującym budowę umocnień na odcinku Rudawa-Jerzmanowice-Sułoszowa. W związku z tym wykonał fotokopie niektórych dokumentów i planów umocnień. Materiały te zostały przekazane przez oficerów BCh Romana Pasternaka "Prądnicki", Z. Oleksiewicza "Dunaj" i W. Orczyka "Lipski" w styczniu 1945 r. mjr. Pawłowowi z Armii Czerwonej.
Pod koniec 1944 r. objął funkcję zastępcy dowódcy 3. kompanii w Batalionie "Dołęgi" na terenie pow. olkuskiego. Był także członkiem władz "Młodego Lasu" na gminę Sułoszowa. Z polecenia Antoniego Kocjana przewoził meldunki do Krakowa, ukrywał także na terenie Doliny Będkowskiej "spalonych" żołnierzy konspiracji, kierowanych do niego przez Juliana Stanika ps. Fałat.
 |
druh Zygmunt Dyląg popularny w środowisku krakowskich instruktorów "Chomik Skrzętny", "Ptyś"
(fot. e.tl.krakow.pl) |
Po wojnie poświęcił się swojej pasji - pracy z młodzieżą, realizował ja na dwóch kierunkach, jako nauczyciel matematyki i instruktor harcerski. Od 1 marca do 31 lipca 1945 r. pracował jako nauczyciel Szkoły Powszechnej w Łazach w pow. olkuskim. Brał udział w parcelacji, w ramach reformy rolnej, majątku Truszkowskich w Łazach. Następnie od sierpnia 1945 do sierpnia 1946 r. pracował jako nauczyciel matematyki w Szkole Publicznej nr 3, Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Chrobrego w Kłodzku, gdzie w tym czasie zweryfikowano mu uzyskane na kompletach świadectwo dojrzałości.
Był członkiem Zarządu Powiatowego ZNP, z jego ramienia kierował Księgarnią Wydawniczą ZNP oraz brał udział w uruchomieniu drukarni w Nowej Rudzie, gdzie ukazało się pierwsze po wojnie wydanie elementarza, wchodził w skład Obywatelskiej Komisji Mieszkaniowej i Harcerskiej Służby Bezpieczeństwa w Kłodzku. W latach 1946-1951 studiował matematykę na UJ. Od października 1948 r. był członkiem ZBoWiD, pełniąc m. in. funkcję członka Zarządu Okręgu.
Ukończył studia jako ekstern w 1955 r. Był nauczycielem w różnych krakowskich i małopolskich szkołach: III Państwowym Liceum i Gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego (od listopada 1948 do lipca 1949 r.) i Liceum ss. Prezentek (od października do grudnia 1949 r.), w Publicznej Średniej Szkole Zawodowej w Świątnikach Górnych (od września 1950 do kwietnia 1951 r.), ponownie w Krakowie w III Państwowej Szkole Ogólnokształcącej stopnia licealnego im. króla Jana Sobieskiego (od kwietnia do czerwca 1951). Od września 1950 r. pracował w Technikum Łączności (przemianowanym później na Zespół Szkół Łączności im. Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku), a dodatkowo w Państwowym Liceum Muzycznym im. F. Chopina (od września 1961 do czerwca 1963).
 |
z córką Elżbietą (phm., drużynowa 5 KDH "Rosa" w latach 1971/72)
(fot. e.tl.krakow.pl) |
Po reaktywowaniu ZHP w grudniu 1956 r. zorganizował i od lutego 1957 do 1959 r. prowadził w Technikum Łączności, mieszczącym się wówczas przy ul. Łobzowskiej 20/21, drużynę męską, która w roku 1957 przejęła tradycje 5. Krakowskiej Drużyny Harcerzy "Dzieci Pioruna". Od grudnia 1957 do grudnia 1959 r. i od stycznia 1963 do lutego 1965 r. pełnił funkcję szczepowego przy tej szkole. Prowadził co roku obozy letnie (do 1985 r. był komendantem ok. 30 obozów). Był kierownikiem Referatu Harcerskiego (1957), Starszoharcerskiego (1959-60) i Organizacyjnego (1960) Komendy Hufca Kleparz-Łobzów oraz zastępcą komendanta hufca (1957, 1959-60 i 1961-1962). 1 stycznia 1963 r. został mianowany harcmistrzem.
W latach 1965-1969 był członkiem Prezydium Dzielnicowego Komitetu FJN Kraków-Zwierzyniec. Był także działaczem Zarządu Dzielnicowego LOK. Po przejściu Szczepu "Dzieci Pioruna" do Hufca Kraków-Zwierzyniec, a następnie po zmianie siedziby szkoły do Hufca Kraków-Podgórze był ponownie w latach 1966/67, 1968-71 i 1972-75 komendantem tego szczepu. Od 1969 r. należał do ZSL, gdzie był m. in. członkiem Komisji Oświaty Komitetu Wojewódzkiego. W latach 1969-74 był instruktorem Wydziału Starszoharcerskiego Komendy Chorągwi Krakowskiej, w roku 1971/72 kierownikiem Referatu Starszoharcerskiego Komendy Hufca, wiatach 1972-75 przewodniczącym Komisji Stopni Instruktorskich. Od 1971 r. był członkiem Rady Hufca Kraków-Podgórze. 1 maja 1972 r. otrzymał tytuł nauczyciela dyplomowanego, a 22 lipca 1973 r. stopień harcmistrza Polski Ludowej. Od 1975 r. do śmierci pełnił funkcję przewodniczącego Chorągwianej Komisji Rewizyjnej oraz zastępcy dyrektora (1974/75) i kierownika internatu Zespołu Szkół Łączności (od września 1975 do stycznia 1977 i od października 1981 do stycznia 1983). Przez wiele lat opiekował się Radą Uczniowską. Kierował zespołem matematyków Zarządu Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Łączności, nadzorującego szkoły podlegające temu resortowi. Po przejściu w styczniu 1983 r. na emeryturę pracował nadal w swojej szkole jako nauczyciel matematyki.
 |
marzec 1980, Zespół Szkół Łączności Mistrzostwa Hufca ZHP Kraków-Podgórze, od lewej hm. Zygmunt Dyląg, hm. PL Jerzy Klinik - komendant Hufca ZHP Kraków-Podgórze, hm. Andrzej Gaczorek - ówczesny Komendant Szczep 5 KDH "Dzieci Pioruna"
(fot. e.tl.krakow.pl) |
Zmarł 9 grudnia 1986 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.
Odznaczony: Krzyżem Orderu Virtuti Militari V kl. (1944), Krzyżem Walecznych (1944), Srebrnym (1943) i Brązowym (1943) Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim (7 maja 1975), Krzyżem Oficerskim (28 stycznia 1987) i Kawalerskim (18 kwietnia 1979) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (11 października 1974), Złotym Krzyżem Zasługi (3 lipca 1972), Krzyżem Armii Krajowej (16 września 1975), czterokrotnie Medałem Wojska (15 sierpnia 1948), Medalem Zwycięstwa i Wolności (27 lipca 1948), Odznaką Grunwaldzką (28 maja 1948), Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984), Srebrnym (17 października 1973) i Brązowym (10 października 1970) Medalem "Za Zasługi dla Obronności Kraju", Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (19 stycznia 1981), Złotą Odznaką ZNP (24 czerwca 1974), Złotym Krzyżem "Za Zasługi dla ZHP" (23 marca 1981) Złotym Krzyżem "Za Zasługi dla ZHP" z Rozetą-Mieczami (28 września 1985), Honorową Odznaką za Zasługi dla ZHP (1 października 1967), Złotą Odznaką "Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej" (17 lipca 1978), Złotą Odznaką "Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa" (14 lipca 1969), Odznaką 1000-lecia (25 listopada 1966) oraz odznakami za zasługi dla resortu łączności, sportu szkolnego, ZSL, LOK, SZMW, Chorągwi Krakowskiej i Hufca Podgórze ZHP.
Został wyróżniony także tytułami Instruktora Seniora ZHP i Zasłużonego dla Hufca ZHP Kraków-Podgórze, otrzymał Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania II stopnia.
Od 31 sierpnia 1950 r. był żonaty z Marią Broniec (ur. 1928), pielęgniarką, uczestniczką konspiracji, harcmistrzynią. Miał córki Elżbietę (ur. 1953, adiunkta w Instytucie Matematyki Akademii Pedagogicznej w Krakowie, zamężną Urbańską, podharcmistrzynię) oraz Grażynę (ur. 1955, absolwentkę PWST, zamężną Dyląg-Mikołajczak, zamieszkałą w Warszawie).
opracowanie: red.
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Andrzej Gaczorek, Jadwiga Skiba; Dyląg Zygmunt Jan, "Huragan"; [w:] Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939-1956. Tom 8
- Andrzej Gaczorek, Jadwiga Skiba; Dyląg Zygmunt Jan; [w:] Harcerski słownik. biograficzny. tom IV
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- zbiory IKP
- krakowianie1939-56.mhk.pl
- krakow.wyborcza.pl
- e.tl.krakow.pl
- nk.pl
- issuu.com
|
|
|
