Aby nie robić kolegom kłopotu, gdy zginę...
Stanisław Grudzień ps. Ramzes
(ur.: 10.10.1917 - zm.: 5.08.1944)
 |
Stanisław Grudzień
(źródło: Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944) |
14-09-2017
Podporucznik Stanisław Grudzień ps. Ramzes urodził się w USA w miejscowości Lackewood (Ohio) 10 października 1917. Wraz z rodzicami Jakubem i Marią (z d. Olejarnik) w 1929 roku wrócił do kraju. Zamieszkali w Marcinkowicach koło Kościelca (Pińczowskiego) obecnie w gminie Kazimierza Wielka.
Rodzice pracowali tutaj na sporym gospodarstwie rolnym kupionym po przyjeździe ze Stanów Zjednoczonych. Stanisław uczył się w szkole powszechnej w Łękawie. później w Kościelcu. W Krakowie ukończył w 1939 roku Państwowe Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego i został przyjęty do Wyższej szkoły Handlowej.
Swój wolny czas poświęcał pracy społecznej, głównie w wiejskich organizacjach młodzieżowych takich jak np. ZWM "Siew". W Kościelcu pełnił funkcje prezesa Sąsiedzkiego Związku Młodej Wsi.
Po wybuchu wojny bardzo szybko wstąpił do konspiracji, od 1940 r. należał do POZ w Kościelcu, a następnie do ZWZ-AK na terenie powiatu pińczowskiego. W podziemiu używał pseudonimu "Ramzes". Pełnił funkcję drugiego zastępcy komendanta Placówki Kościelec "Kos" w Inspektoracie "Maria" AK. 3 maja 1944 r., rozkazem nr 1 "Domu" został awansowany na stopień kaprala rezerwy, ze starszeństwem z dn. 1 sierpnia 1944.
Należał do oddziału ppor. Franciszka Kozłowskiego ps. Brzoza II, pełnił w nim funkcję celowniczym erkaemu bren. Ostatnie 2-3 miesiące dzielił swój dom w Marcinkowicach z dowódcą. Poległ 5 sierpnia 1944 r. w obronie pacyfikowanego Skalbmierza, razem kolegą z obsługi brena Józefem Pajączkiem ps. Lemis, osłaniając odwrót kolegów z oddziału.
O piątej rano do Krępic (gdzie stacjonował oddział Brzozy II) przybył goniec wysłany przez dowódcę batalionu Wojniłowicza. z rozkazem wymarszu do Skalbmierza. Tak początek tego feralnego dnia Bończa: (...) natrafia [goniec] na rozprowadzającego warty kpr. pchor. "Jegora" (Edward Różycki), który ogłasza alarm. Czuwa "Zagacki", "Brzoza II", śpi "Ramzes", kpr. pchor. Stanisław Grudzień goli się - miał iść na urlop - z urlopu bowiem wrócił kpr. pchor. "Lemis" (Józef Pajączek), obaj obsługiwali rkm bren. Na sygnał alarm "Ramzes" do "Jegora" i "Zagackiego" powiedział: Dokończę się golić, jak przystało na Amerykanina (...), aby nie robić kolegom kłopotu, gdy zginę (...).
Po śmierci jego ciało zostało przewiezione do Kościelca i złożone we wspólnym grobie z Fr. Kozłowskim na miejscowym cmentarzu parafialnym.
 |
 |
| miejsce spoczynku Ramzesa w Kościelcu (fot. Zbigniew Jeleń) |
Stanisław Grudzień był żonaty z nauczycielką Janiną z d. Czarnecka, miał dwoje dzieci, Dorotę (absolwentkę AGH) i Stanisława (urodzonego we wrześniu 1944 r., magistra biologii).
Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari 5 klasy i Krzyżem Walecznych (1949 r.) oraz awansowany do stopnia podporucznika przez władze emigracyjne RP w Londynie. Jego nazwisko figuruje na tablicach pamiątkowych wmurowanych w zewnętrzne ściany kościołów w Kościelcu i Skalbmierzu, a także na płycie Pomnika Męczeństwa w Skalbmierzu.
W 1950 r. Komisja Kwalifikacyjna przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Kielcach w składzie: F. Kropidło, J. Jaskóła, M. Stanik, Z. Grodzki i Z. Kowalik pozbawiła wdowę i dzieci po poległym prawa do zasiłku pieniężnego, uzasadniając, że petentka pracuje, a mąż petentki nie zginął w związku z walką o wyzwolenie Polski i zabezpieczenie w niej władzy ludowej.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t.II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Stanisław M. Przybyszewski; Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944; Wydawnictwo "Nowa Nidzica"; Kazimierza Wielka 2004
- Stanisław M. Przybyszewski; Grudzień Stanisław. "Ramzes" w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956; Towarzystwo Sympatyków Historii; Kraków 2002
- Józef Belski; Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944; Kazimierza Wielka 2014
- zbiory IKP
|
