Działacz oświatowy i 2-krotny poseł
Tomasz Karkowski ps. Mściwój
(ur.: 17.12.1888 - zm.: 29-01-1967)
biogram
 |
Tomasz Karkowski ps. Mściwój
(fot. W obronie miechowskiej...) |
Proszowice, 18-02-2021
Tomasz Karkowski ps. Mściwój, urodził się 17 grudnia 1888 roku w Muniakowicach. Syn Wojciecha i Marianny (Marii [?]). Nauki początkowe pobierał w rodzinnej miejscowości. Dalszą edukację kontynuował w Seminarium Nauczycielskim w Jędrzejowie, które ukończył w 1908 roku, pracując równocześnie w szkole podstawowej w Radkowicach pod Kielcami.
Podczas nauki brał udział w strajku szkolnym w 1905. Od 1908 roku brał udział w ruchu zaraniarskim, a od 1911 był członkiem tajnej organizacji nauczycielskiej. Od 1918 roku będąc kierownikiem szkoły w Czaplach Małych koło Gołczy, jest delegatem powiatowym ruchu niepodległościowego w Towarzystwie Nauczycielskim Kongresówki.
W 1917 roku należał do zespołu redakcyjnego pisma "Lud Miechowski" i prezesem powiatowym Związku Nauczycielstwa Polskiego. Był członkiem Wydziału i Sejmiku Powiatowego w Miechowie i prezesem Związku Nauczycielstwa Polskiego (1921-1925) i członkiem Naczelnej Rady Spółdzielczej "Społem". W latach 1925-28 pełnił funkcję prezesa oddziału Związku Nauczycielstwa Szkół Powszechnych w Miechowie. Dzięki jego staraniom wybudowano kilka szkół w powiecie miechowskim (m.in. w Rzeżuśni, Wysocinach, Smrokowie, Ulinie Wielkiej czy Chodowie). W latach 1916-1928 był organizatorem siedmio-klasowych szkół wiejskich w Kozłowie, Iwanowicach, Łętkowicach i Prandocinie.
Był współzałożycielem i członkiem Polskiego Stronnictwa Lodowego "Wyzwolenie" w Miechowie, w latach 1917-31 był członkiem Zarządu Powiatowego tej partii. Następnie w Stronnictwie Ludowym w Miechowie pełnił funkcje prezesa/sekretarza.
W 1919 roku wybrano go posłem na Sejm Ustawodawczy II RP - 7 października 1919 zrzekł się mandatu. Na miechowskich terenach tworzył: Kółko Rolnicze, Kasę Stefczyka, Spółdzielnię Mleczarską. Należał do Koła Związku Młodzieży Wiejskiej RP w Czaplach Wielkich, Ochotniczej Straży Pożarnej. Przyczynił się do budowy drogi Charsznica-Gołcza-Michałowice.
Brał czynny udział w organizowaniu manifestacji na zjeździe Centrolewu w Krakowie. W 1932 za organizowanie strajku szkolnego pozbawiony prawa nauczania. Przez 5 lat procesował się Ministerstwem Oświaty, cierpiąc na zdrowiu i żył w złych warunkach materialnych. Wygrał, i wyrokiem Najwyższego Trybunału Administracyjnego otrzymał odszkodowanie i został przywrócony do pracy w szkolnictwie. Skierowano go do pracy nauczycielskiej w Częstochowie, a następnie do Zagórza k. Dąbrowy Górniczej. Za swoją przynależność polityczną, szykowano na niego zamach.
W rodzinne strony miechowskie powraca przed wybuchem drugiej wojny światowej (lipcu 1939).
W latach 1940-1945 organizował tajne nauczanie, lokalną grupę ruchu oporu Służby Ludowej, zabezpieczając akta powiatowych zarządów Stronnictwa i ZMW RP "Wici" i w ROCH-u w Miechowie. Od 1941 roku był przewodniczącym Powiatowej Trójki SL "Roch" należąca do OKRL w Kielcach - współdziałającej z Batalionami Chłopskimi, do których należeli jego synowie Lucjan i Zdzisław. Organizował opiekę nad rodzinami wysiedlonymi z poznańskiego, a po upadku powstania warszawskiego, z Warszawy. Był dwukrotnie aresztowany i trzymany w areszcie, miechowskiego Kripo przy ulicy Łukasińskiego.
Po zakończeniu wojny był pierwszym burmistrzem Miechowa (luty - maj 1945). Organizował zespoły teatru amatorskiego, należał do Towarzystwa Krajoznawczego w tymże mieście założonego przez Czarnowskiego. Udzielał się na szczeblu oświatowym, samorządowym i spółdzielczym. W 1945 został wiceprezes ZP SL, a następnie Polskiego Stronnictwa Ludowego w Miechowie. W maju 1946 Tomasza Karkowskiegi i jego żonę usiłowano zabić (oczywiście sprawców nie ustalono). W 1947 wycofał się z pracy społ.- polit. Od 1956 wrócił do niego i został prezesem Powiatowego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Lodowego w Miechowie. Był autorem wielu artykułów w prasie ludowej.
Drugą kadencję posła sejmu w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej pełni od 1957 do 1961 r. z ramienia ZSL. Do końca życia był rzecznikiem i obrońcą interesów chłopskich. Mieszkał w Miechowie, w nowo wybudowanym domu na ulicy Traugutta 2.
Ożenił się 1 maja 1917 roku z Feliksą, Heleną z domu Kucharska (1897-1986). Mieli sześcioro dzieci, miedzy innymi: Zofia Karkowska (1922-2008), Zdzisław (1925-2008).
Zmarł 29 stycznia 1967 roku i jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Miechowie.
Został odznaczony: Medalem Niepodległości (1933), Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (1961), Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Zasługi 20-lecia pracy Nauczycielskiej, Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1966).
opracowanie: Marcin Szwaja, IKP
 |
grób rodzinny Tomasza Karkowskiego z Muniakowic, cm. w Miechowie
(fot. Marcin Szwaja) |
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Józef Guzik; Działacze i partyzanci ziemi miechowskiej 1939-1945; ZBoWiD Koło Gminne Wawrzeńczyce; Wawrzeńczyce 1983
- Tadeusz Zaich; Miechowianie; Miechów 2006
- Józef Guzik; W obronie miechowskiej wsi 1939-1945; Książka i Wiedza; Warszawa 1981
- Słownik biograficzny działaczy Ruchu Ludowego; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza; Warszawa 1989
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944). Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Przemysław Szlosek; Miechów, stosunki społeczne, gospodarcze i polityczne w pierwszych latach po II wojnie światowej (1945 - 1950). Kompilacja pracy licencjackiej i magisterskiej; Kraków 2012
- pl.wikipedia.or
- bs.sejm.gov.pl
- blog.autodziadek.pl
- dziennikpolski24.pl
- archiwum.allegro.pl
|
