Patron szkoły w Książu Wielkim
Julian Malinowski ps. Słowik
(ur.: 16.08.1908 - zm.: 3.01.1971)
biogram
 |
Julian Malinowski ps. Słowik
(fot. Znad Nidzicy...) |
 |
| (fot. walczyli.miechow.pl) |
 |
| (fot. Inspektorat AK "Maria" w walce...) |
Proszowice, 11-01-2022
Podpułkownik Julian Malinowski ps. Słowik; urodził się 16 sierpnia 1908 roku w Michniowie (część źródeł podaje Suchedniów). Rodzicami byli Roman (leśnik) i Franciszka z domu Banaszkowska. Miał 4 braci, z których dwóch - Władysław i Eugeniusz - zostali wraz z ojcem zamordowani 12 lipca 1943 roku przez Niemców. Do gimnazjum i liceum uczęszczał w Kielcach, później również w tym mieście ukończył seminarium nauczycielskie. W latach 1934-1936 (z przerwami) ukończył w Instytucie Nauczycielskim we Lwowie Wyższy Kurs Nauczycielski (z zakresu matematyki, fizyki i chemii). Odbył służbę wojskową i ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Cieszynie i po wymaganych ćwiczeniach, uzyskał nominację na podporucznika rezerwy (1937).
W lutym 1929 r. poślubił Genowefę Ślizowską, także nauczycielkę (w czasie okupacji należała również do konspiracji miała pseudonim "Wierna", była komendantką Wojskowej Służby Kobiet na Podobwód Kazia-Magdalena). Mieli synów Jerzy (ur. 1930) i Janusz (1931) - obaj po wojnie należeli do ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej) i WIN. Skazani na wieloletnie wyroki odbyli "karę" 6 i 5 lat więzienia.
Podjął pracę nauczyciela w miejscowości Szreniawa (1929-39) i Przybysławice (1931-32) w powiecie miechowskim, w latach 1933-38 pełnił funkcję kierownika szkoły w Wierzchowisku koło Miechowa. W czerwcu 1939 r. (lub w 1938) został przeniesiony (wraz z żoną) do Książa Wielkiego na stanowisko kierownika szkoły powszechnej.
Podczas wrześniowej wojny obronnej 1939 dowodził 9. kompanią III batalionu 11. Pułku Piechoty w 23 DP na linii Śląsk-Tomaszów Lubelski. Uniknął niewoli i z częścią kompanii przybył w Góry Świętokrzyskie i tu rozwiązał kompanię i konno dotarł do Książa Wielkiego.
Pod koniec 1939 r. współorganizował na terenie pow. miechowskiego konspiracyjną organizację wojskową pod nazwą Tajna Armia Polska (TAP), w której pełnił funkcję d-cy batalionu. Po scaleniu TAP z ZWZ w 1941 r. został adiutantem komendanta Obwodu Miechów, mjr. Pawła Włoczka ps. Paweł, a jego odejściu na zastępcę komendanta obwodu Miechów objął stanowisko komendanta Podobwodu północnego "Kazia-Magdalena" w Książu Wielkim (obwodu "Mech - Magdalena"). Organizował placówki zrzutowe, uczestniczył w odbiorze zrzutów i ich podziale na poszczególne placówki, wydawał gazetkę konspiracyjną "Pobudka". W latach 1942-43 pełnił funkcję oficera szkoleniowego obwodu.
W latach 1940-1943 uczył przedmiotów matematyczno-przyrodniczych na kompletach tajnego nauczania z zakresu szkoły średniej, kierowanych przez dr. Eugeniusza Madejskiego ps. Kowalczyk.
W połowie października 1942 r. na lekcji w mieszkaniu Juliana Malinowskiego zapadła decyzja zorganizowania konspiracyjnego harcerstwa. W jego skład mieli wejść wyróżniający się w nauce i postawach patriotycznych chłopcy z Książa Wlk. i okolicznych wsi. Po konsultacji z komendantem placówki AK "Kozioł" w Książu ppor. Tadeuszem Bożkiem ps. Cedro, drużynowym został Jerzy Żelaśkicwicz.
Od jesieni 1942 do wiosny 1943 roku w Książu Wielkim trwał konspiracyjny kurs podchorążych, egzamin końcowy odbył się w czerwcu 1943 roku. Komendantem kursu był ppor. Julian Malinowski. Później podobne kursy prowadził w Przysiece, Słaboszowie i innych miejscowościach.
Od lipca 1944 roku po utworzeniu Kaziemiersko - Proszowickiej Rzeczpospolitej Partyzanckiej został dowódcą II batalionu "Semper Fidelis" 112. Pułku Piechoty Ziemi Miechowskiej (kryptonim Mleczarnia) w 106. DP Armii Krajowej "Dom".
Z dniem 1 stycznia 1945 roku zastąpił majora Antoniego Iglewskiego ps. Ponar na stanowisku d-cy Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego "Suszarnia" (właściwie to por. Piotra Słabonia ps. Swarożyc, który w tym okresie pełnił funkcję dowódcy batalionu, ponieważ "Ponar" był do 30 grudnia na urlopie zdrowotnym).
Po wojnie był w dalszym ciągu kierownikiem szkoły podstawowej w Książu Wielkim pomimo to w styczniu i marcu 1945 r., był zatrzymywany i przesłuchiwany przez NKWD. Razem z Wiktorem Madejskim ps. Kąkol organizował w powiecie miechowskim ROAK.
Do kwietnia 1945 r. w miechowskim więzieniu UB przetrzymywało kilkudziesięciu żołnierzy AK. "Słowik" nawiązał kontakt z ppor. Julianem Sochą ps. Dźwig (byłym dowódcą miechowskiej placówki AK) i dał mu wytyczne do zorganizowania akcji rozbicia więzienia i uwolnienia aresztowanych. "Dźwig" sformował i uzbroił 50-osobowy oddział, który w nocy z 24/25 kwietnia uderzył na więzienie UB w Miechowie przy ul. Wolbromskiej uwalniając wszystkich więźniów.
Od maja 1948 r. otrzymał mianowanie na podinspektorem oświaty w Bochni. Jednak w 1949 roku został aresztowany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa w Krakowie. Bez wyroku przebywał w areszcie WUBP przy Pl. Inwalidów, a następnie na Montelupich w Krakowie. Pozbawiony był wolności przez okres prawie trzech lat. Razem z nim było więzionych kilkudziesięciu dowódców i oficerów Inspektoratu AK "Maria".
Po październikowej odwilży w 1956 roku "Słowik" aktywnie uczestniczył w procesie weryfikacji żołnierzy i partyzantów Inspektoratu Miechowskiego AK "Maria" i 106. DP "Dom". Dokumentował też działania zbrojne. W tym okresie mieszkał w Krakowie i pracował jako kierownik Działu Organizacyjnego w Instytucie Pediatrii AM w Krakowie Prokocimiu.
Julian Malinowski został zweryfikowany do stopnia podpułkownika AK i odznaczony m.in.: Orderu Wojennego Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim.
W listopadzie 2003 roku na wniosek dyrektora szkoły, grona pedagogicznego, Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego, Szkole Podstawowej w Książu Wielkim nadano imię podpułkownika Juliana Malinowskiego.
Zginął tragicznie w wypadku samochodowym 3 stycznia 1971 r. Pochowany został 5 dni później na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Album "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia"
- Alina Fitowa; Bataliony Chłopskie w Małopolsce 1939-1945. Działalność organizacyjna, polityczna i zbrojna; PWN; Kraków 1984
- Józef Guzik; Działacze i partyzanci ziemi miechowskiej 1939-1945; ZBoWiD Koło Gminne Wawrzeńczyce; Wawrzeńczyce 1983
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część I; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
- Antoni Iglewski; "PONAR" Wspomnienia z lat 1939-1945; Brześć Kujawski 2012
- Stanisław M. Przybyszewski; Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944; Wydawnictwo "Nowa Nidzica"; Kazimierza Wielka 2004
- Józef Guzik; W obronie miechowskiej wsi 1939-1945; Książka i Wiedza; Warszawa 1981
- Władysław Ważniewski; Walki partyzanckie nad Nidą 1939-1945; Wydawnictwo MON; Warszawa 1975
- Łukasz Grzywacz-Świtalski; Z walka na Podkarpaciu; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1971
- Rudolf Zbysław Pasek ps. "Sprzączka"; Ziemi Miechowskiej w pokłonie. Wspomnienia wojenne; Warszawa 2010
- Jerzy Żelaśkiewicz "Korab"; Szarymi Szeregami... Z dziejów harcerstwa w Książu Wielkim; Warszawa 2005
- Jerzy Żelaśkiewicz; Na Ziemi Wielkoksiąskiej. Zarys dziejów konspiracji i walki w szeregach SZP-ZWZ-AK; Warszawa - Książ Wielki 2003
- Jerzy Michał Żelaśkiewicz; Znad Nidzicy w świat. Wspomnienia; Warszawa 2008
- Józef Belski; Ostatnie dni; Kraków 2018
- zbiory IKP
- archiwum kpt. Antoniego Sieleckiego ps. Ansiel, Wir
- walczyli.miechow.pl
- ksiazwielki.edupage.org
- dziennikpolski24.pl
|
