Partyzant z Sielca Kolonii
Jan Paciuch ps. Żbik
(ur.: 14.12.1923 - zm.: 12.07.2004)
biogram
 |
| ppor. Jan Paciuch ps. Żbik (fot. Mały Diariusz Skalbmierski) |
18-08-2018
Podporucznik Jan Paciuch ps. Żbik, Nagan, urodził się 14 grudnia 1923 roku we wsi Sielec Kolonia. Jego rodzice Jan i Małgorzata z domu Książek, prowadzili nieduże gospodarstwo rolne. Ojciec wyjechał na długo do Ameryki, w tym czasie Małgorzata zajmowała się Jankiem i jego starszymi siostrami (Stefanią, Władysławą i Marianną) oraz pracą na roli.
W wieku 7 lat Jasiek poszedł do szkoły czteroletniej powszechnej w rodzinnej wsi (zawsze z tego okresu pamiętał nauczycielkę, panią Mańkiewicz), pozostałe klasy kończył w Skalbmierzu. W szkole należał do Harcerstwa, później wstąpił do Koła Związku Młodzieży Wiejskiej RP "Wici".
Planował wyjazd "do Ameryki", jednak wybuch II. wojny światowej zweryfikował te plany. W 1940 roku rozpoczął działalność konspiracyjną, wstąpił do ROCH-a (Ruchu Oporu Chłopskiego) [najprawdopodobniej chodzi o Chłopską Straż kryptonim Chłostra, która została przekształcona w Bataliony Chłopskie]. Zajmował się kolportowaniem prasy podziemnej, pełnił funkcję łącznika na terenie gmin Drożejowice, Boszczynek, Topola, Czarnocin, Sancygniów, Działoszyce. Powiadamiał komendantów gminnych o miejscu odpraw z komendantem obwodu BCH, Janem Pszczołą ps. Wojnar.
 |
grupa "Turka" - PKB, od lewej; Jan Wieloch, Jan Paciuch "Żbik", Tomasz Tytko "Turek" d-ca, Chołda Ludwik, Juszczyk Henryk
(fot. Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944) |
Żbik do służby w konspiracji został zaprzysiężony 19 stycznia 1941 roku w swoim rodzinnym domu w Sielcu Kolonii, na odprawie komendantów gminnych. Przysięgę odbierali: komendant rejonowy BCH, ppor. Tomasz Tytko ps. Turek, zastępca komendanta kpr. Mieczysław Łach ps. Kozak, w obecności komendanta powiatowego, Jana Pszczoły ps. Wojnar. Bezpośrednim przełożonym dziadka był komendant Turek - prywatnie jego wujek.
Po akcji scaleniowej w Inspektoracie "Maria" (X-XI 1943) powstała Placówka Drożejowice "Drozd", komendantem został ppor. rez. Marian Markiewicz ps. Maraton, Jan Paciuch został przydzielony do Oddziału Dyspozycyjnego, jego dowódcą był sierż. zaw. Władysław Bartosz ps. Smutny.
Przykłady akcji bojowych Żbika (na podstawie jego wspomnień):
- Lasy chroberskie pod Zagajem Dębiańskim, na tak zwanym ,,Gołębiu", 12/13 maja 1943 - walka z policją granatową i żandarmerią niemiecką.
- Czarnocin, 10 sierpnia 1943 - uwolnienie partyzantów z aresztu.
- Skalbmierz, 10 września 1943 - akcja dywersyjno - sabotażowa na magazyn zbożowy.
- Działoszyce, 18 lipca 1944 - akcja rozbrojenia Arbeitsamtu.
- Sielec Biskupi, 26 lipca 1944 - zadania pomocnicze podczas zasadzki na Niemców.
- Skalbmierz, 5 sierpnia 1944 - bitwa o miasto.
25 lipca 1945 roku w kościele parafialnym w Skalbmierzu Jan Paciuch zawarł związek małżeński z Marią Juszczyk (również działającą w konspiracji, była sanitariuszką), mieli pięcioro dzieci. W 1946 roku odziedziczył gospodarstwo rolne po swoich rodzicach. Razem z żoną zajął się rolnictwem i sadownictwem.
Oboje działali aktywnie w skalbmierskim ZBoWiD-zie, często byli zapraszani na uroczystości rocznicowe i okolicznościowe spotkania kombatanckie.
Jan 1 września 1991 roku został awansowany na stopień starszego sierżanta. Zmarł 12 lipca 2004 roku w szpitalu w Zabrzu (cztery miesiące po ciężkim wypadku). Razem z żoną (zmarła 25 sierpnia 2003) spoczywa w rodzinnym grobie na cmentarzu parafialnym w Skalbmierzu, pochowany został z honorami wojskowymi.
Żbik pośmiertnie został przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej awansowany na podporucznika Wojska Polskiego.
Za udział w konspiracji został odznaczony: Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Magdalena Adamczyk; Bóg, Honor, Ojczyzna; [w:] Mały Diariusz Skalbmierski; Jednodniówka Koła Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej Inspektoriat "Maria" w Kazimierzy Wielkiej; Kazimierza Wielka 27 lipca 2011
- Stanisław M. Przybyszewski (red.); Bohaterowie obrony miasta Skalbmierza 5 sierpnia 1944; Wydawnictwo Nowa Nidzica; Kazimierza Wielka 2014
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2001
- Józef Belski; Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944; Kazimierza Wielka 2014
|
