Uczestnik ruchu oporu
Stanisław Paluch ps. Zawieja
(ur.: 13.09.1910 - zm.: 30.05.1995)
biogram
 |
| Stanisław Paluch - Proszowice 1931 (fot. zbiory A. Powidzkiego) |
7-03-2016
Stanisław Paluch ppor., urodził się 13 września 1910 roku w Proszowicach. Syn Ludwika i Agnieszki z domu Skalska. Od 1928 roku do wybuchu wojny i później do lipca 1942 r. pracował w Magistracie w Proszowicach, jako praktykant, zastępca sekretarza i sekretarz z przerwą na odbycie służby wojskowej w latach 1931 - 1933. W lipcu 1942 r. z uwagi na poszukiwania żołnierzy podziemia przez gestapo "zniknął" z Proszowic.
W kwietniu 1943 r. rozpoczął pracę w gminie Klimontów jako urzędnik podatkowy. Po wojnie obejmuje stanowisko sekretarza Urzędu Miejskiego w Proszowicach i pełni tę funkcję do kwietnia 1948 r., to jest do chwili kiedy ponownie musi "zniknąć", aby uniknąć, aresztowania, tym razem przez Urząd Bezpieczeństwa, ze względu na przynależność do ZWZ/AK. W obawie przed szykanami i dalszymi prześladowaniami postanowił wraz z rodziną opuścić Proszowice. Początkowo znalazł schronienie w Piwnicznej, a potem w Krynicy.
Stanisław Paluch w latach 1928 - 1930 uzyskał II stopień Przysposobienia Wojskowego. Od 1931 do 1933 roku był żołnierzem 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej. Szkołę podoficerską ukończył w stopniu kaprala. Po ćwiczeniach rezerwy mianowany został na stopień plutonowego.
 |
| kpr. Stanisław Paluch (zaznaczony białym kołem), Komp. CKM - Kraków 1931 (fot. zbiory A. Powidzkiego) |
Stanisław Paluch zostaje zaprzysiężony 1 maja 1940 roku przez podporucznika Edmunda Sienkowskiego (Pik), w proszowickiej placówce Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Pełni funkcję dowódcy drużyny w kompanii proszowickiej pod dowództwem ppor. rez. Lesława Chałacińskiego (Liść). Kompania była ogniwem konspiracyjno - bojowym Rejonowego Inspektoratu ZWZ/AK Miechów wchodzącego w skład Okręgu Związku Walki Zbrojnej/AK Kraków. Inspektorat dla lepszej konspiracji przybierał kolejno nazwy: "Miś", "Michał" i "Maria".
Stanisław Paluch zostaje przeszkolony w zakresie nowoczesnej broni, a w szczególności broni zrzutowej, pochodzenia niemieckiego i produkcji konspiracyjnej. Prowadzi szkolenia żołnierzy AK z tego zakresu w placówkach: Proszowice i Klimontów. Uczestniczy czynnie w akcjach przyjmowania zrzutów broni w rejonie Proszowic, Klimontowa, Wierzbna i Łaganowa. Przewozi broń i amunicję do oddziałów leśnych.
Stanisław Paluch w swoim mieszkaniu w Proszowicach wraz żoną Janiną ps. "Ninka" (z d. Jelonkiewicz), ukrywał skoczków spadochronowych - cichociemnych, aż do chwili ich odesłania w określone przez dowództwo miejsce.
Po zorganizowaniu Podobwodu Proszowice "Pela" (1944) w ramach struktur Obwodu Miechowskiego "Magdalena" i utworzeniu 3. batalionu w 8. pułku ułanów im. ks. Józefa Poniatowskiego wchodzącego w strukturę Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej "Bank", obejmuje w batalionie funkcję oficera broni, którą pełni ofiarnie do końca konspiracji. Pod swoim dozorem posiadał trzy magazyny broni znajdujące się w placówkach AK w: Proszowicach u Henryka Sokołowskiego "Raróg", Żębocinie u Piotra Gęgotka "Wawer" i Klimontowie u por. Leopolda Kwapińskiego "Gromek".
 |
| ppor. Stanisław Paluch ps. Zawieja - Krynica 16.04.1995 (fot. zbiory A. Powidzkiego) |
Stanisław Paluch brał czynny udział w akcji "Burza" zorganizowanej i podjętej przez oddziały AK Inspektoratu Rejonowego "Maria" przeciwko okupantowi niemieckiemu czyli tzw. Rzeczypospolitej Partyzanckiej Kazimiersko-Proszowickiej.
Generał brygady Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski "Tysiąc" uwzględniając całą działalność konspiracyjno-bojową Stanisława Palucha "Zawieja", zweryfikował go do stopnia podporucznika czasu wojny (rozkaz personalny kadr MON nr 115 z 25.10.1994r.) oraz do odznaczeń bojowych Wojska Polskiego i Armii Krajowej: Srebrnego Krzyża Zasługi z Mieczami (za działalność konspiracyjno - bojową), Krzyża Armii Krajowej (za przynależność do AK), Medalu Wojska (czterokrotnie, za udział w II wojnie światowej).
W lipcu 1989 roku Stanisław Paluch wspólnie z kolegami AK-owcami utworzył koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Nowym Sączu. Wówczas został wybranym jego pierwszym prezesem. W marca 1990 roku był delegatem I Walnego Zjazdu kombatanckich organizacji AK, podczas którego powołano do życia Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.
 |
| zaświadczenie o weryfikacji Stanisława Palucha (fot. zbiory A. Powidzkiego) |
Podporucznik Stanisław Paluch zmarł 30 maja 1995 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Krynicy (obecnie Krynica Zdrój).
opracowanie: Andrzej Powidzki
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- dokumenty, zapiski Stanisława Palucha "Zawieja"
- relacja Hanny Czarny - córki Stanisława Palucha
|
