Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" <i>(Kazimierza Wielka)</i>

facebook

Dzisiaj jest sobota, 23 listopada 2024 r. (328 dzień roku) ; imieniny: Adeli, Felicyty, Klemensa

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

Redakcja

tv.24ikp.pl

działy autorskie

ludzie ZP

miejsca, obiekty itp.

felietony, opracowania

ludzie Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944

"katyńczycy"

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / ludzie ZP / rp1944 / Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" (Kazimierza Wielka)

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie postaci, macie propozycję innych osób związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym artykule; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Komendant Placówki i Kompanii "Kasztan" (Kazimierza Wielka)
Franciszek Palus ps. Bałtycki
(ur.: 14.12.1898 - zm.: 3.03.1977)

biogram

Franciszek Palus ps. Bałtycki
(fot. Kazimiersko - Proszowicka...)

Proszowice, 12-02-2020

Kapitan Franciszek Palus ps. Bałtycki; urodził się 14 grudnia 1898 r. w Kazimierzy Wielkiej, był synem Mateusza i Jadwigi z domu Sowa. Po skończeniu szkoły powszechnej jako chłopiec wstąpił do Wojskowej Szkoły dla Małoletnich w Nisku. Po jej ukończeniu uzyskał stopień podoficerski i został przydzielony do 24. Pułku Artylerii Lekkiej w Jarosławiu, tam pełni funkcję kancelisty, w jednostce dosłużył się stopnia chorążego zawodowego WP.

II wojna światowa zastaje go w Jarosławiu, walczy w szeregach Armii "Karpaty". Po wrześniowej wojnie obronnej zostaje w województwie rzeszowskim. W Tarnobrzegu ze znajomymi oficerami (Puchalskim i Markiewiczem) wstępuje do ZWZ, składa przysięgę i przyjmuje pseudonim "Bałtycki", jego komendantem placówki był major Kowalski. Po aresztowaniu Kowalskiego i por. Markiewicza (styczeń 1940) wraca do rodzinnej Kazimierzy Wielkiej.

Rozpoczyna działalność werbunkową do ZWZ / AK. Jako pierwszego zaprzysięga plutonowego Mariana Miklaszewskiego ps. Odwet. Razem rozbudowują struktury wciągając przedwojennych podoficerów: Wacława Falęckiego, Mariana Pierzchałę ps. Krzywda, Edwarda Kacińskiego z Donos, Bronisława Ściupidera ps. Kukułka z Wojciechowa i innych. Do końca 1940 roku do Placówki AK "Kanarek" - "Kasztan" (Kazimierza Wielka) należy już ponad 60 ludzi. Dowódcą Placówki jest "Bałtycki" a jego zastępcą "Odwet". W mieszkaniu Palusów znajdowała się skrzynka kontaktowa placówki.

Bogumiła Świetlicka ps. Miła i Franciszek Palus
(fot. Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec...)

     Liczba partyzantów ciągle rośnie, w lipcu 1944 roku osiąga 300, Palus prowadzi szkolenia wojskowe w małych grupach, które wkrótce zamieniają się w oddziały dywersyjne, sabotażowe i bojowe - taktyczne. "Bałtycki" jest komendantem konspiracyjnej szkoły podchorążych w Kazimierzy Wielkiej oraz kieruje akcjami sabotażowymi na terenie Obwodu Pińczów, jest też oficerem WKW obwodu. Oficjalnie pracował jako konwojent w Cukrowni "Lubna" w Kazimierzy Wielkiej.

     W okresie Rzeczypospolitej Partyzanckiej żołnierze Placówki "Kazimierza Wielka" tworzą 1. kompanię "Kasztan" w I batalionie (dowódca bat. Michał Studziński ps. Zbigniew) 120. Pułku Piechoty AK, dowódcą zostaje Franciszek Palus, a zastępcą plut. pchor. Marian Miklaszewski ps. Odwet. Kompania liczyła ponad 100 żołnierzy i była jak na warunki konspiracyjne bardzo dobrze wyposażona w broń i podstawowe wyposażenie wojskowe.

     W nocy z 26 na 27 lipca 1944 r. żandarmi niemieccy samochodami uciekli do Krakowa. Pozostawieni Ukraińcy (ok. 40) poddali się drużynie "Dominiki-Kasi" dowodzonej przez zastępcę "Bałtyckiego" - "Odweta". Podstępem, bez jednego wystrzału zdobyli posterunek, a w nim ponad 100 jednostek broni długiej - kb, ok. 10 pm, 200 granatów i 80 tysięcy sztuk amunicji! Kompania "Kasztan" pod dowództwem "Bałtyckiego" bierze czynny udział w walkach o Skalbmierz 5 sierpnia 1944 r. wiążąc nieprzyjaciela aż do przybycia większej liczby oddziałów partyzanckich terenu.

zastępca dowódcy III plutonu 1. kompanii I batalionu 120. pp Stanisław Podgórski "Wszebor", Zygmunt Bieszczanin "Adam" z AL i chor. Franciszek Palus "Bałtycki" dowódcą 1. kompanii I batalionu 120. pp AK - ze zbiorów Stanisława Piwowarskiego
(fot. ipn.gov.pl)

od lewej: Franciszek Palus "Bałtycki", Zygmunt Bieszczanin, Stanisław Podgórski "Wszebor"
(fot. Walki partyzanckie nad Nidą...)

Po wojnie prześladowany przez UB wyjechał z rodziną do Sieniawy (pow. Przeworsk). W latach 1961-1972 pracował jako magazynier w Przedsiębiorstwie Remontowo-Budowlanym w Sieniawie. W 1972 r. przeszedł na emeryturę.

Żonaty był z Heleną z d. Walon-Zamorską (zm. w 1986 r. w Sieniawie), także żołnierzem AK ps. Kalina.

Franciszek Palus ps. Bałtycki zmarł 3 marca 1977 r. w Jarosławiu, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Sieniawie.

Odznaczenia: Order Virtuti Militari 5 kl., Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Partyzancki.

opacowanie: Andrzej Solarz