Żołnierz oddziału dyspozycyjnego, adiutant "Olgierda"
Jan Rejdak ps. Pomstowicz
(ur.: 1920 - zm.: 11.11.1944)
biogram
 |
Jan Rejdak ps. Pomstowicz
(fot. zbiory Zofii Rejdak...) |
Proszowice, 18-11-2019
Plutonowy Jan Rejdak ps. Pomstowicz (Pomostowicz ?); urodził się w 1920 roku najprawdopodobniej w Dziaduszycach. Miał trzy siostry, Marię (1913), Genowefę (1918), Józefę (1923) i brata Edwarda (1926). Przed II wojną światową pojechał z rodziną w okolice Kowla (miejscowość Troskoty k. Lublińca). Po jakimś czasie Jan przyjechał do Słaboszowa za namową kuzyna aby najprawdopodobniej przejąć jakieś gospodarstwo.
Jego rodzina został na Wschodzie, po wkroczeniu tam Niemców pozostałe rodzeństwo i rodzice zostali wywiezieni na roboty przymusowe do Rzeszy. Po powrocie do kraju zamieszkali w miejscowości Krzydłowice (gmina Grębocice - kiedyś powiat Głogów i województwo Zielonogórskie, obecnie powiat polkowicki, woj. Dolnośląskie).
Do konspiracji wprowadził Jana, Malara z Różyna? (najprawdopodobniej Józef Malara-Łucki ps. Olgierd). Należał do Placówki Słaboszów ("Sarna") obejmująca: Słaboszów, gminę Nieszków i gminę Racławice. Był jednym z pierwszych żołnierzy oddziału dyspozycyjnego Placówki, jego dowódcą był ppor./por. Józef Malara ps. Olgierd.
 |
 |
Jan Rejdak (z lewej) i Mieczysław Adamczyk
(fot. zbiory Zofii Rejdak...) |
Jan Rejdak i inni, osoby nierozpoznane
(fot. zbiory Zofii Rejdak...) |
Oto przykłady kilku akcji w których brał udział "Pomstowicz":
W czerwcu 1943 r. w Pieczonogach bierze udział w uwolnieniu aresztowanego Polaka, który zbiegł z Niemiec zagrożony powieszeniem. Eskortujących więźnia, żandarma i 2-ch granatowych policjantów zwolniono.
14 luty 1944 r. patrol Dominiki-Kazi 1+4, d-ca kpr. "Pomstowicz" dokonał zasadzki na szosie Działoszyce-Buszków, naprzeciw młyna Słupów, na 6-ciu Ukraińców z SS-Galizien. Zdobyto 4 kb, 2 pm, Ukraińców zastrzelono w lesie.
W maju 1944 roku brał udział w akcji "Kośba" (zadanie strat Niemcom, zdemoralizowanie ich, likwidacja konfidentów i wymierzenie kar chłosty oraz napiętnowanie Polek, utrzymujących stosunki z Niemcami) przeprowadzanej na terenie całego Inspektoratu "Maria".
25 maja na drodze Działoszyce-Pińczów oddział "Olgierda" urządził zasadzkę na przejeżdżających samochodem żandarmów.
Tak to zdarzenie opisał dowódca ("Olgierd"): [...] Na szosie spokój. Spoglądam na swoich żołnierzy, są świetnie zamaskowani [...] Nagle "Pomostowicz" [Pomstowicz; IKP] z erkaemem na stanowisku podnosi rękę i alarmuje. My też już widzimy zbliżający się samochód, czy aby ten na który czekamy? Jest już 20 m od nas. Teraz widać, jak na dłoni przez szyby samochodu mundury niemieckie. Krzyczę ognia! Samochód na wprost nas zachwiał się i "wylądował" w rowie. Podrywamy się i jednym skokiem jesteśmy już przy nim. "Pomostowicz" ubezpiecza z erkaemem. Niemcy zginęli! "Pomostowicz" rzutem granatu z rowu zapala samochód, który płonie razem z żandarmami [...] Szybkim marszem wycofujemy się do lasu Sancygniów. Zdobyto dwa pm, 4 pistolety, 3 granaty 1 torbę skórzaną [...].
Dzień później Jan Rejdak bierze udział w kolejnej w akcji tym razem oddział "Olgierda" w okolicy Działoszyc zdobył w walce z ukraińskimi żołnierzami SS-Galizien transport masła z miejscowej mleczarni. Zdobyto ładunek i broń, konwojentów zlikwidowano.
Trzy dni później (29 maja) pod Giebułtowem uwalniają Polaków wiezionych do budowy umocnień Niemieckich.
Oddział dyspozycyjny "Olgierda" został wcielony w sierpniu 1944 roku do Samodzielnego Batalionu Szturmowego "Suszarnia". Jan Rejdak służył w batalionie Suszarnia w 1 kompani "Batory" w 1 plutonie "Bartosz". Dowódcą 1 kompani była por. Józef Gargasz ps. Grot, jego zastępcą był por. Józef Malara ps. Olgierd, dowódcą I plutonu był sierż. pchor. Jan Molenda ps. Trzaska.
 |
| 1. kompania SBS "Suszarnia" (fot. zbiory IKP) |
W oddziale dywersyjno - partyzanckim "Olgierd" pełnił funkcję adiutanta. Na stopień kaprala został mianowany ze stopnia starszego strzelca 19 sierpnia 1944 roku rozkazem dziennym Domu nr 14.
Plutonowy "Pomstowicz" zginął 11 listopada 1944 roku w Święcicach.
 |
"stary" grób Jana Rejdaka w Słaboszowie, na zdjęciu od lewej strony Zofia Rejdak (bratanica Jana) i jej siostra
(fot. zbiory Zofii Rejdak...) |
 |
mogiła zbiorowa żołnierzy Armii Krajowej z 1944 r. w Słaboszowie, Jan Rejdak pochowany jest w "obramowaniu" nr 5
(fot. grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl) |
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Inspektorat AK "Maria" w walce t. II Kryptonim "Michał"-"Maria" (1943-VI.1944) Część II; Fundacja Inspektoratu Światowego Związku Żołnierzy AK i Sekcji Obrony Życia Dziecka im. Inspektoratu; Elbląg 2007
- Józef Belski; Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka 22 lipca - 12 sierpnia 1944; Kazimierza Wielka 2014
- Stanisław M. Przybyszewski; Rzeczpospolita Partyzancka Lipiec - Sierpień 1944; Wydawnictwo "Nowa Nidzica"; Kazimierza Wielka 2004
- Antoni Iglewski; "PONAR" Wspomnienia z lat 1939-1945; Brześć Kujawski 2012
- zbiory IKP
- zbiory rodzinne Zofii Rejdak
- grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl
- mpn.kielce.uw.gov.pl
- archive.org
- dlibra.karta.org.pl
- dziennikpolski24.pl
|
