Oficer kawalerii, kwatermistrz 120 pp. AK
Ludwik Slaski ps. Juliusz
(ur.: 11.07.1898 - zm.: 24.01.1976)
biogram
 |
 |
Ludwik Slaski ps. Juliusz
(fot. Wspomnienia z dawnych...) |
Proszowice, 28-02-2022
Urodziłem się w przedostatnim roku XIX stulecia w Broniszowie. Miejscowość ta położona jest międzyrzeczu dolnego biegu dwu równolegle płynących rzek - Nidy i Nidzicy, a obie wpływają do Wisły, która w owym czasie stanowiła granicę między Rosją a Austro-Węgrami. Ziemia na której przyszedłem na świat, zwana była skalbmierską, region na zachód to ziemia proszowska, a na wschód - ziemia wiślicka - cytat z wspomnienia z dawnych lat...
Major Ludwik Slaski (herbu Grzymała) ps. Juliusz, Turnawiec. Urodził się 11 lipca 1898 roku w Broniszowie (ówczesny powiat pińczowski, obecnie należy do Kazimierzy Wielkiej). Był synem Juliusza Joachima (ziemianina, działacza samorządowego w powiecie skalbmierskim i pińczowskim, wójta gminy Czarnocin, korespondenta warszawskich pism rolniczych i społecznych) i Heleny z Woynarowskich. Ich rodzina była osiedlona na tych ziemiach od 350 lat, a jej przedstawiciele czynnie uczestniczyli w walkach o odzyskanie niepodległości ojczyzny. Najbardziej znany to Jan Feliks Slaski, generał ziemiański, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, dowódca kosynierów w bitwie pod Racławicami z 4.04.1794 r. (biogram w serwisie 24ikp).
Chrzest Ludwika odbył się w drewnianym kościółku w parafii Wniebowzięcia N.M.P. w Kazimierzy Małej. Lata dzieciństwa spędził w rodzinnej miejscowości, pod matczyną opieką i edukacją, gdzie nabywał umiejętności czytania, pisania, liczenia i modlitwy. Nabywał także zasady ogólnie rozumianej kultury osobistej w stosunku do najbliższego otoczenia, również i do służby dworskiej.
Tak wspomina ten okres życia w swoim pamiętniku: Moim wyżyciem, zabawą i radością był rozległy, falisty ogród broniszowski z przepływającym strumieniem w głębokim, zarośniętym drzewami i zielskiem parowie, a dalej rozległy staw z wyspą, gdzie dopływałem łódką i w samotni odcięty od świata dawałem upust fantazji dziecięcej. W długiej, cienistej alei klonowej wysłuchiwałem się w odgłosy wszelkiego ptactwa, którego zawsze było pełno w wysokich koronach drzew.
 |
Ludwik Slaski ok. 1970 r.
(źródło: pl.wikipedia.org) |
Profesjonalną, początkową naukę pobierał od nauczyciela z nieodległej szkoły w Gabułtowie. Potem uczęszczał do szkoły Handlowej w Kielcach i skończył ją egzaminem maturalnym w 1916 roku. Przez 2 lata studiował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (Wyższej Szkole Rolniczej), lecz musiał je przerwać, bo w listopadzie 1918 roku, zgłosił się jako ochotnik do tworzącego się w Dębicy 9 Pułku Ułanów Małopolskich. Ta formacja, ma chwalebną historię działalności od kampanii napoleońskiej 1809 do 1947 r. W latach 1918 1920 wziął w jej szeregach udział w walkach z Ukraińcami i wojnie polsko-sowieckiej. Awansował kolejno przez wszystkie stopnie podoficerskie, aż do wachmistrza, jeździł na koniu "Brylant", został dwukrotnie ranny. W styczniu 1921 został mianowany podporucznikiem kawalerii i przeniesiony do rezerwy. Za swoje dokonania frontowe został odznaczony: Krzyżem Walecznych, "Gwiazdą Przemyśla", "Orlętami" i medalem "Polska Swemu Obrońcy".
13 sierpnia 1922 roku ożenił się z Elżbietą Grodzińską (późniejszą sanitariuszką AK) i gospodarowali w Turnowcu koło Czarnocina do końca II wojny światowej. Majątek liczył wtedy, wraz z dzierżawami 200 hektarów. W tym czasie ukończył studia rolnicze, uzyskując tytuł inżyniera rolnika w SGGW w Warszawie. Przez dwa lata był prezesem Okręgowego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych w Kazimierzy Wielkiej (1930-32). W Kielcach, zorganizował od podstaw Izbę Rolniczą i będąc dyrektorem, pracował w niej do 1939 r. Miał duże osiągnięcia w zakresie upowszechniania wiedzy rolniczej oraz pracy w spółdzielczej i obywatelskiej. W okresie międzywojennym przechodził przeszkolenia wojskowe w swym macierzystym 9. p. uł., został awansowany do stopnia rotmistrza.
 |
Ludwik i Elżbieta Slascy ok 1925 r.
(fot. Wspomnienia z dawnych...) |
Gdy wybuchła wojna zostaje komendantem obrony przeciwlotniczej okręgu kieleckiego. Został ewakuowany z całym oddziałem na wschód. W Ośrodku Zapasowym Podolskiej Brygady Kawalerii w Stanisławowie wyznaczono go na stanowisko dowódcy 4. szwadronu marszowego 9. PUM, na czele którego przekroczył granicę z Węgrami. Został internowany.
19 listopada 1940 powrócić do kraju. W tym roku został zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej (późniejszej Armii Krajowej) przyjął pseudonim "Julisz". Był kwatermistrzem 120 Pułku Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej w 106 Dywizji Piechoty Armii Krajowej (podczas trwania Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944). Do konspiracji należała też jego żoną Elżbietą i syn Michał. Współorganizował także 9. PUM AK, został awansowany do stopnia majora rez.
W swoim, turnawskim majątku organizował magazyn apteczny dla potrzeb partyzantki i organizował wraz z żoną apteki polowe. Ukrywał też poszukiwanych przez Niemców oficerów: ppłk. Zygmunta Piwnickiego (ok. 2 lat), płk Przemysława Kraczkiewicza, przysłanego przez dowództwo AK na wypoczynek, i komendanta więzienia wojskowego na Montelupich w Krakowie - Garlickiego, który pod nazwiskiem Kotliński pracował w Turnawcu przez całą okupację jako pisarz. W ramach organizacji "Uprawa", prowadził zbiórkę pieniędzy i darów dla żołnierzy polskich i ich rodzin. Nadzorował szkoleniami taktycznymi, odbywające się w lesie chroberskim. Po wojnie, wraz z rodziną został wyrzucony z rodzinnego majątku - (dekret PKWN o reformie rolnej).
Na ziemiach odzyskanych, włączył się do pracy przy reformie rolnictwa w Polsce Ludowej. Jest kierownikiem Powiatowego Biura Rolnego w Rawiczu, i w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich w Opolu. Od 1946 roku, dyrektor działu rolnego w Zarządzie Centralnym PNZ w Poznaniu. Jego rozwijającą się karierę przerywa aresztowanie. W listopadzie 1948 r. włączono go do procesu prezesa PNZ Witolda Maringe i skazano na 10 lat więzienia. Siedział w więzieniach w Poznaniu, w Warszawie na Mokotowie, we Wronkach oraz w kopalni "Andaluzja" na Śląsku. 13 maja 1956 r. został zwolniony. Rehabilitowano go i oczyszczono z zarzutów. Otrzymał odszkodowanie pieniężne za poniesione straty materialne i krzywdy moralne.
Od października 1956 do 1970 r., pracował w Biurze Projektów Organizacji Gospodarstw Rolnych (Biuro Urządzeń i Melioracji Rolnych) w Poznaniu, po czym odszedł na emeryturę. Na emeryturze nadal utrzymywał kontakt z dawnymi towarzyszami broni i weteranami rolnictwa, którzy spotykali się systematycznie w Poznaniu w grupie zwanej żartobliwe "Agrodesa". Zajmował się twórczością pamiętnikarską, a jej owocem było kilka publikacji, z których najcenniejsze są: "Wspomnienia z dawnych lat". Oto jeden z sentymentalnych fragmentów tej książki: W 1960 r, wybrał się na "wycieczkę w przeszłość". Odwiedził rodzinne strony i trzech sąsiadów, którzy pozostali na resztówkach dawnych majątków. Zdewastowanego i rozgrabionego Turnawca nie chciał oglądać z bliska. Jedynie- z wysokości wałów grodziska stradowskiego, z którego dwór turnawski był dobrze widoczny, długo patrzył na jego białe ściany, na sad i resztki zdziczałego parku. Dwór w Turnawcu spłonął w 1972 r. Rozebrano budynki gospodarcze, a park i sad został wycięty. Pozostał tylko na rozstaju dróg kamienny krzyż, ufundowany przez niego w 1926 r., jako wotum za szczęśliwy powrót z wojny polsko-ukraińskiej i polsko-sowieckiej.
Miał troje dzieci: Jacka, Michała i Barbarę Kanigowską.
Zmarł 24 stycznia 1976 roku w Poznaniu, pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
 |
grób Ludwika Slaskiego na cmentarzu Powązkowskim
(źródło: pl.wikipedia.org) |
Odznaczony:
Za wojnę polsko-ukraińską 1918-1919 i za wojnę polsko-sowiecką: Krzyżem Walecznych, Odznaką Orląt Lwowskich, Gwiazdą Przemyśla, medalem Polska Swemu Obrońcy. Za późniejszą działalność: ponownie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta), Krzyżem Armii Krajowej. W 2018 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Jego grób został spisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.
Autor wydanych książek:
- Losy ziemian powiatu pińczowskiego w okresie okupacji 1939-1945
- Ziemiaństwo polskie 1921-1945; Warszawa 1988
- Lata wykreślone z życia. Proces polityczny i więzienia PRL; Kraków 1992
- Wspomnienia z dawnych lat; Kazimierza Wielka 2010
opracowanie: Marcin Szwaja
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Andrzej Przybyszewski; 9. Pułk Ułanów Małopolskich 1809-1947; Radomyśl Wielki 2011
- Ludwik Slaski; Wspomnienia z dawnych lat; Kazimierza Wielka 2010
- Stanisław M.Przybyszewski; Ziemianie Pałace, dwory i dworki nad Nidzicą i Szreniawą; Kazimierza Wielka 2007
- Stanisław M. Przybyszewski; Slaski Ludwik, "Juliusz", "Turnawiec"; [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956. T. 6; Kraków 2004
- Michał Slaski; SLASKI LUDWIK h. Grzymała pseud. AK "Juliusz"; [w:] Ziemianie Polscy XX wieku.Słownik biograficzny część 2; Warszawa 1994
- pl.wikipedia.org
|
