Został aresztowany wraz z siostrą
Bohdan Thugutt ps. Beteha
(ur.: 17.06.1904 - zm.: 20.02.2002)
biogram
 |
| herb rodziny Thuguttów Pelikan (fot. pl.wikipedia.org) |
17-10-2013
Urodził się 17 czerwca 1904 roku w Sieradzicach (Witold Kieżun w publikacji "Armia Krajowa jedzie na Sybir. Wspomnienia z sowieckiego łagru w Krasnowodsku" podaje błędnie datę urodzenia 30 listopada 1909), w wywodzącej się z Austrii rodzinie szlacheckiej, pieczętującą się herbem Pelikan (w Polsce od XVIII wieku).
Jego ojciec Stanisław Józef Thugutt był wybitnym mineralogiem. Absolwent i docent Uniwersytetu w Dorpacie (Tartu). Od 1894 roku wykładowca, a w latach 1915-1935 profesor zwyczajny mineralogii i petrografii Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1919-1920 rektor, a w latach 1918-1919 i 1920-1921 prorektor tego Uniwersytetu. Członek rzeczywisty Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, członek Towarzystwa Naukowego we Lwowie, po 1945 roku członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk. Odznaczony za zasługi na polu naukowym Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, doktor honoris causa Uniwersytetu w Tartu.
Stanisława Augusta Thugutta - stryjecznego brata ojca, był politykiem i działaczem społecznym. W latach 1918-1920 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych w Rządzie Tymczasowym Polskiej Republiki Ludowej w Lublinie i w gabinecie J. Moraczewskiego. W latach 1922-1924 wicepremier rządu Rzeczypospolitej, poseł na Sejm i w latach 1922-1924 prezes Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie".
Matka Bohdana Thugutta Lucyna Cywińska, również pochodziła z rodziny o patriotycznych korzeniach. Jej dziadek Szymon Cywiński był uczestnikiem powstania listopadowego i wojny z Rosją w latach 1830-1831, a Bronisław Cywiński (ojciec Lucyny) brał udział w powstaniu styczniowym.
 |
Bohdan Thugutt
(fot. dziennikpolski24.pl) |
Bohdan Thugutt w 1925 roku ukończył Gimnazjum W. Górskiego w Warszawie. W 1931 ukończył Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie z tytułem inżyniera rolnika. W tym też roku objął gospodarstwo w rodzinnym majątku, około 250 hektarów. Jednocześnie w Nagorzanach jego młodsza siostra Wanda (ur. 1909), również inżynier rolnik, prowadziła hodowlę koni półkrwi anglo-arabskiej.
W tym czasie udzielał się także w pracy społecznej, w latach 1932-1939 był radnym w gminie Nagorzany, członkiem Zarządu Stacji Rolniczo-Doświadczalnej w Sielcu koło Skalbmierza i w latach 1937-1939 członkiem Zarządu Związku Ziemian Powiatu Pińczowskiego (za prezesury Bronisława Postawki z Odonowa).
Czynną służbę wojskową odbył w latach 1929-1930 w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Berezie Kartuskiej. W 1933 roku, po odbyciu ćwiczeń w 21 Pułku Piechoty otrzymał nominację na stopień podporucznika rezerwy.
Nie uczestniczył w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku, pomimo starań nie otrzymał przydział do wojska. W latach 1939-1945 był przewodniczącym Rady Głównej Opiekuńczej w gminie Nagorzany, a równocześnie z nominacji Inspektora Związku Gmin doradcą wójta.
W listopadzie 1940 roku wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej. Przyjął pseudonim "Beteha" i "Brat". Pełnił funkcję dowódcy kompanii kadrowej NOW w Koszycach. Po scaleniu NOW z Armią Krajową, pod koniec 1943 roku, został komendantem Placówki AK "Bartek" w Nowym Brzesku, później był dowódcą 3 kompanii IV batalionu 120 Pułku Piechoty "Kawiarnia".
Położył duże zasługi dla zintegrowania scalonych żołnierzy NOW i Chłostry (plutonów Batalionów Chłopskich), dla zorganizowania pełnej kompanii bojowej, dla wyszkolenia całych stanów osobowych, dla zapewnienia bezpieczeństwa konspiracji i ludności cywilnej. Jego siostra, Wanda, pseudonim "Ryś" była również członkiem AK, pełniła funkcję sekcyjnej sekcji sanitariuszek i ich instruktorki.
Dwór w Nagorzanach w okresie okupacji stał się schronieniem dla wielu zagrożonych i ściganych osób. Okresowo przebywali w nim m.in. szef Wojskowej Służby Ochrony Powstania w naszym Inspektoracie, kapitan "Tarnawa" - Tadeusz Mazurek, południowoafrykański lotnik, porucznik RAF Jannie Groenewald.
W lipcu 1944 roku Bohdan Thugutt, przechodząc ze zmobilizowanym O/dysp. 3 kompanii do wykonania stanu "Czujności", rozpoczął 24 lipca w Grębocinie na terenie Obwodu Pińczowskiego AK walkę powstańczą, która zapoczątkowała utworzenie Rzeczypospolitej Kazimiersko-Proszowickiej. Po odbyciu kursu dowódców w lesie sancygniowskim został 11 listopada 1944 roku mianowany porucznikiem.
 |
żołnierze IV/120.pp AK, od lewej: "Twardy" Stanisław Peterson, Jani Groenewald oficer RAF, Beteha Bohdan Thugutt, nn
(Rzeczpospolita Partyzancka; Bolesław Nieczuja-Ostrowski) |
Obawiając się prześladowań NKWD, w połowie stycznia 1945 roku opuścił Nagorzany (majątek został przejęty przez państwo na mocy dekretu o reformie rolnej) i zamieszkał pod Krakowem. Dnia 8 marca 1945 roku przed południem został wraz z siostrą aresztowany w mieszkaniu rodziców w Krakowie (Nowowiejska 9/6). Piętnaście dni później (o świcie, 23 marca) obydwoje wywieziono z Krakowa z dużym transportem (2500 osób) Polaków i Niemców do ZSRR, gdzie przebywali jako internowani w obozach pracy. 13 sierpnia 1945, w Krasnowodzku (Turkmenia) zmarła Wanda Thuguttówna, 31 grudnia 1946 roku w Nuzalu na Kaukazie przy pracy na drodze górskiej Thugutt stracił lewą nogę.
Do Polski został repatriowany 14 kwietnia 1948 roku. Jako inwalida zamieszkał wraz z rodzicami w Zakładzie Helclów w Krakowie. W tym czasie poruszał się o kulach. W latach 1948-1952 był dwukrotnie aresztowany przez UB i sądzony za działalność w AK. W więzieniu przebywał trzy lata i osiem miesięcy. Otrzymane wówczas przez niego wyroki zostały po "odwilży październikowej" w roku 1958 uznane za niebyłe.
Po wyjściu z więzienia miał problemy ze znalezieniem pracy, przez sześć lat pracował w Zakładach Mięsnych w Krakowie, potem w nasiennictwie (Krakowska Hodowla Roślin i Centrala Nasienna w Krakowie), wreszcie przez dalsze 11 lat w Rolniczych Zakładach Doświadczalnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na mocy ustawy o stopniu inżyniera z dnia 28 stycznia 1948 roku otrzymał w SGGW stopień magistra nauk agrotechnicznych. Z dniem 1 stycznia 1977 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Domu Pogodnej Jesieni w Krakowie.
 |
mjr Bogdan Thugut w 2000r w Nowym Brzesku
(fot. Arkadiusz Fularski) |
W wyniku weryfikacji stopni i odznaczeń otrzymał z Koła b. Żołnierzy AK w Londynie Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Walecznych, Krzyż AK i Medal Wojska 1, 2, 3 i 4. W kraju - po październikowej odwilży - otrzymał Krzyż Partyzancki, a po upływie kolejnych lat - Krzyż Kawalerski, Oficerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Został również zweryfikowany w stopniu kapitana, a przed dziesięciu laty awansowany do stopnia majora rezerwy.
Bohdan Thugutt ma ogromne zasługi w zorganizowaniu po roku 1956 na terenie Krakowa Środowiska Żołnierzy Inspektoratu Rejonowego "Maria". Był najaktywniejszy w szerokiej akcji weryfikacji żołnierzy 106 Dywizji Piechoty i Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. Ma ogromne zasługi dla opracowania prawdziwej historii działalności i walki AK na ziemi olkusko-miechowsko-pińczowskiej. Opracował swoje wspomnienia i złożył je w Bibliotece PAN w Krakowie. Bardzo aktywnie współdziałał w powołaniu w roku 1988 niezależnej organizacji żołnierzy i partyzantów, rodzin i sympatyków Inspektoratu Rejonowego "Maria", połączonej następnie ze Stowarzyszeniem Żołnierzy AK.
Zmarł 20 lutego 2002 roku w Krakowie, pochowany jest na cmentarzu przy ulicy Rakowickiej. W 2004 roku, w Nowym Brzesku odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Bogdana Thugutta.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Stanisław Piwowarski; Major Bohdan Thugutt, ps. "Beteha" - "Brat"; ileraz.miech.pl
- Gąciarz Aleksander; Polska droga. Świadkowie XX wieku: Bogdan Thugutt; Dziennik Polski; 18.02.2006
- Witold Kieżun; Armia Krajowa jedzie na Sybir. Wspomnienia z sowieckiego łagru w Krasnowodsku; "Okruchy wspomnień z lat walki i martyrologii AK"; ŚZŻAK Oddział Kraków-Wschód, rok 9, nr. 34, Kraków 2000
- Bolesław Michał Nieczuja-Ostrowski; Rzeczpospolita Partyzancka; Instytut Wydawniczy PAX; Warszawa 1991
- afularski.blogspot.com
- sites.google.com/site/poczet21wdh
- pl.wikipedia.org
|
