Z Nagorzan do powstania styczniowego
Bronisław Cywiński h. Puchała
 |
akt urodzenia Bronisława Cywińskiego
(fot. zbiory autora) |
 |
herb szlachecki Puchała
(fot. pl.wikipedia.org) |
Proszowice, 24-09-2021
Bronisław Erazm Maryan Cywiński herbu Puchała urodził się 30 maja 1844 roku w Kostrzeszynie, w powiecie stopnickim (obecnie jest to powiat pińczowski). Był synem powstańca listopadowego, zarządcy dóbr w Kostrzeszynie, Szymona Cywińskiego oraz Honoraty z Verychów Darowskiej. Szymon i Honorata doczekali się co najmniej pięciu synów (Mieczysław ur. 1837 r., Ludomir ur. 1839, Szymon ur. 1841, Bronisław. oraz Henryk ur. 1851) oraz trzech córek (Natalia ur. 1840, Stefania ur. 1842 oraz Maryanna ur. 1846).
Rodzina Cywińskich z różnych względów wielokrotnie była zmuszona do zmiany swojego miejsca zamieszkania. Z tego też powodu, dzieci Szymona i Honoraty posiadały różne miejsca urodzenia. Młody Bronek urodził się w folwarku w Kostrzeszynie, który to dzierżawił jego ojciec od generałowej Dembińskiej. Jego brat, w swoich wspomnieniach, wspominał owy folwark następująco: Pierwsze moje wspomnienia pochodzą z Kostrzeszyna, miejscowości nadzwyczaj lesistej. Po nocach nieraz dochodziło nas przeciągłe wycie wilków. Z folwarku Cywińscy przeprowadzili się do Niezwojowic, następnie do Baranowa, by ostatecznie, od drugiej połowy lat pięćdziesiątych osiąść w majątku Nagorzany, w parafii Kościelec.
Gdy w styczniu 1863 roku wybuchło powstanie przeciwko imperium rosyjskiemu. Osiemnastoletni Bronisław, syn bohatera powstania listopadowego, podobnie jak jego dwaj starsi bracia, Mieczysław oraz Ludomir, przystąpił do tego zrywu narodowego. Dziś trudno ustalić szlak bojowy Cywińskiego, gdyż nie zachowały się dokumenty ani jego wspomnienia z tamtych lat. O swoim bracie, wspominał Ludomir w trakcie powstania Wiedziałem, iż brat mój, Bronisław, znajdował się w oddziale Oksińskiego, zacząłem wiec go poszukiwać, lecz trudno było się dopytać, gdyż ukrywał się pod przybranym nazwiskiem. Dopiero po pewnym czasie jakiś młody człowiek, żyjący z nim w przyjaźni, zaprowadził mnie do niego. Zastałem go pogrążonego w głębokim śnie. Po przywitaniu zapytałem, czyby nie chciał przejść do mej kompanji, na co chętnie się zgodził, lecz nie mógł nic zdecydować bez wiedzy Oksińskiego, a ten robił trudności, gdyż brat mój doskonale obeznany z fechtunkiem, był instruktorem walki na pałasze. Kazałem stanąć w szeregu żuawom i zaproponowałem Oksińskiemu, żeby sobie wybrał, który tylko mu się spodoba w zamian za brata. Wpadł mu w oko niejaki Węgliński o zuchowatej minie i warchoł. W ten sposób zdobyłem Bronisława i wcieliłem go do mej kompanji w stopniu podoficera.
Po upadku powstania Bronisław w obawie przed represjami jakie spadły na powstańców wyemigrował do Drezna. To właśnie tam ponownie spotkał się z Ludomirem, który namówił go na powrót do kraju. Wspomniał on o tym w swoich wspomnieniach: Dopiero w połowie lipca udałem się do Drezna, gdzie znajdowali się chwilowo bracia moi, Mieczysław i Bronisław, po ucieczce z pod Igławy - a także cioteczny brat, Witold Kuczkowski. Namówiłem ich, aby zaraz powracali do kraju, gdy są mało skompromitowani, sam zaś pojechałem szukać szczęścia w Paryżu.
Po powrocie do kraju po swoim ojcu objął majątek Nagorzany w parafii Kościelec oraz poślubił krakowiankę, Bronisławę Lenczowską. Bronisław i Bronisława doczekali się dwóch córek (Lucyna urodzoną 1872 roku oraz Marię urodzoną w 1875 roku) a także dwóch synów (bliźniaków, Wacława i Jerzego, urodzonych w 1873 roku). Bohater powstania styczniowego, Żuaw Śmierci, Bronisław Erazm Maryan Cywiński herbu Puchała zmarł 14 lutego 1914 roku i został pochowany wraz ze swoją żoną (zmarłą 22 kwietnia 1901 roku), na cmentarzu parafialnym w Kościelcu.
opracowanie: schronyproszowice.pl - Mateusz Serwatowski
 |
grób Bronisława i Bronisławy Cywińskich
(fot. Mateusz Serwatowski) |
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Ludomir Cywiński; Wspomnienia z lat ubiegłych; "Wieś i dwór" nr. I, II, III, IV, V Warszawa 1912
- schornyproszowice.pl
- pl.wikipedia.org
- powstanie1863.zsi.kielce.pl
- wielcy.pl
- genealodzy.pl
- geneteka.genealodzy.pl
|
