Pionier nowoczesnego szkolnictwa w czasach zaborów
Roman Plenkiewicz
 |
Roman Ignacy Plenkiewicz
(fot. pl.wikipedia.org) |
Proszowice, 18-08-2021
Roman Ignacy Plenkiewicz urodził się 20 stycznia 1833 r., w Skorczowie (powiat pińczowski), dzisiaj powiat Kazimierza Wielka. Był synem Antoniego (rządcy dworskiego) i Antoniny Grzędzińskiej. Szkołę Realną ukończył w Kielcach ok.1849 r.
Tam też przez trzy lata nauczał języka polskiego i historii w domach szlacheckich oraz w szkołach prywatnych w Miławczycach (gm. Kazimierza Wielka) - własność Józefa Szylchry Trzebińskiego (biogram w ikp) i Czaryżu (1852-1860). Około 1860 roku zdał egzamin państwowy, uprawniający do nauczania gimnazjalnego filozofii i historii. Tych przedmiotów uczył w gimnazjum warszawskim (Szkole Handlowej) i płockim.
Naukowo zajmował się analizowaniem, oceną podręczników języka polskiego z końca XIX wieku. Zobrazował (bardzo szczegółowo), pod kątem biograficznym życie i twórczość Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja (patron miejskiej biblioteki publicznej w Kazimierzy Wielkiej) i życie polityczne w XVI wiecznej Polsce.
Był mentorem praktycznego zadania nauczyciela w kształceniu najmłodszych dzieci. Podkreślał korzyści nauczania języków klasycznych na poziomie średnim. Jego opracowany program nauczania gimnazjalnego historii literatury polskiej, uzasadnił wprowadzanie zabaw ruchowych i ćwiczeń dydaktycznych dla dzieci do siódmego roku życia. Jego pionierska metoda obejmowała wyobrażenia rysunkowe przedmiotów, kontaktu z naturą w szkole podstawowej, kształcenie ciała i umysłu. Wszystko połączone z językiem ojczystym na czele, matematyką, nauką etyczną-przyrodniczą i doświadczalną.
Opracował monografię katedry kieleckiej i tamtejszego pałacu po biskupiego. Opisał najcenniejsze obiekty architektoniczne na Kielecczyźnie. Odkrył dwa dialogi pułtuskie z lat 1622 i 1623 oraz wskazał ich związki z formami dramatycznym, uprawianymi w Hiszpanii w XVI i XVII w.
Był współzałożycielem piotrkowskiego "Tygodnika" - 1873 r., i redaktorem "Encyklopedii Wychowawczej" - (1901-1910). Wydał powieść pt: "Perła zatracenia" - 1872 r., i nowelę "Widzenie" - 1902 r.
Pełnił funkcję sekretarza Komitetu Nadzorczego Towarzystwa Kredytowego Miejskiego w Warszawie (1895-1910). Jako zagorzały przeciwnik rusyfikacji w szkołach polskiej młodzieży, kilka razy był zwalniany z posady nauczyciela. Zapisał się na ziemi piotrkowskiej jako zasłużony działacz kulturalny i społeczny. Opiekował się młodocianymi żebrakami, przestępcami. Zakładał przytułki rzemieślnicze i inne, m.in. w Warszawie na ulicy Sosnowej 1.
Wykładał na tajnym nauczaniu w duchu patriotycznym, za swoje przekonania i nauczanie młodzieży był prześladowany i osobiście szykanowany przez osławionego Aleksandra Apuchtina, organizatora rusyfikacji Polaków.
Jego uczniami byli: W.Biegański, H.Galle, J.Łoś, I.Matuszewski.
Wydał kilka prac:
1. "Uwagi o dziełach pomocniczych do wykładu nauk w zakładach średnich" - 1865 r.
2. "Kielce pod względem architektonicznym zabytków" - 1901 r.
3. "Losy naszych zabytków" - 1903 r.
4. "Dwa dialogi pułtuskie z lata 1622 i 1623" - 1906-07 r.
Zmarł 4 października 1910 roku w Warszawie, mając status wybitnego pedagoga, historyka i literata...
opracowanie: Marcin Szwaja
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Andrzej Śródka; Uczeni Polscy XIX-XX stulecia - tom A-G; Warszawa 1994
- Stanisław M.Przybyszewski; Ziemianie, pałace, dwory i dworki nad Nidzicą i Szreniawą; Kazimierza Wielka 2007
- Michał Fidelus; Ignacy Roman Plenkiewicz - badacz życia i twórczości Jana Kochanowskiego
- pl.wikipedia.org
- mnki.pl
- dspace.uni.lodz.pl
|
