W służbie Ojczyźnie i lokalnemu społeczeństwu
Zdzisław Skłodowski
 |
lata siedemdziesiąte XX wieku, zdjęcie ze zbiorów Tadeusza Błaszkowskiego; dworek, w którym mieszkał dawniej rejent Skłodowski
(źródło: Skalbmierz - prawie z tego samego miejsca...) |
Proszowice, 29-09-2022
Kilka lat temu, w naszym serwisie ukazał się materiał o nastolatce, która w niedalekiej przyszłości (wówczas), będzie sławna na cały świat. Mowa tam jest o młodej dziewczynie Marii Skłodowskiej, która jeszcze nosi nazwisko rodowe. Artykuł pt: "Kulig w Skalbmierzu-epizod z życia Marii Skłodowskiej-Curie" z 07.06.2016 r. - TUTAJ. Z jego treści, można co nieco dowiedzieć się o jej pewnym, rozdziale z życia.
Aby bardziej poszerzyć wiedzę, co się wtedy działo i u kogo wtedy gościła, pora zaprezentować poniższy biogram. Myślę, że postać tego człowieka, ze względu na jego zasługi dla ówczesnego powiatu miechowskiego, była pożyteczna i z racji tego zasługuje on na ten biogram. Był przecież mieszkańcem sąsiedniego miasteczka Skalbmierza niedaleko od Proszowic, o którym zawsze można coś się ciekawego dowiedzieć się. Przypomnijmy więc, co się działo w nim prawie półtora wieku temu...
 |
Zdzisław Józef Skłodowski herbu Dołęga
(fot. mnki.pl) |
Zdzisław Józef Skłodowski herbu Dołęga; ps. Z.S.Lelewelczyk vel Miecznikowski, urodził się 20 maja 1841 roku w Łukowie. Był synem powstańca 1831 roku Józefa (1804-1882) pedagoga, bibliotekarza, przyrodnika i Salomei Sagatyńskiej. Naukę na poziomie gimnazjalnym rozpoczął w rodzinnym mieście, a zakończył w Lublinie. Od 1857 roku podjął studia, początkowo medyczne, ale przeniósł się do Petersburga w carskiej Rosji, by w roku 1862 ukończyć prawo i rozpocząć aplikację w Trybunale Cywilnym w Warszawie.
Był to czas napięty i gorączkowy, bowiem przygotowywano zryw narodowy przeciw zaborcy. I tak młody aplikant Zdzisław czynnie zaangażował się w tą działalność. Po ukończeniu przeszkolenia wojskowego, zajmował się zbiórką i magazynowaniem broni pod Łukowem. Gdy już doszło do wybuchu powstania, zostaje mianowany komisarzem Rady Narodowej w oddziale płk. Marcina Borelowskiego ps. Lelewel oraz jest jego adiutantem w stopniu kapitana.
Podczas bitwy pod Panasówką (3.09.1863 r.), wyróżnił się odwagą, wytrwałością i determinacją. Jego pododdział kawalerii dwukrotnie, przypuścił szarżę na wroga, która zakończyła się sukcesem. Po tej potyczce będąc rannym, bierze jeszcze udział przegranej bitwie pod Batorzem (6.09.1863 r.), gdzie zginął jego dowódca.
Po wygaśnięciu powstania styczniowego, wyemigrował do Paryża. Po powrocie do kraju w Warszawie otworzył kancelarię adwokacką, był adiunktem w Warszawskiej Szkole Głównej. W 1867 ożenił się z Marią Rogowską (1845-1903). Od 1870 roku był mieszkańcem Kielc, gdzie razem z mecenasem Józefem Mayzlem, zakupił kancelarię adwokacka. Posiadał także folwark Rykoszyn.
Od roku 1880 przeniósł się z rodziną do miasteczka Skalbmierz, (dawnym powiecie miechowskim). Zawodowo, jest tutaj notariuszem Kancelarii Hipotecznej Sądu Pokoju dla miasta Pińczów. Natomiast społecznie prężnie działa i dlatego ma uznanie w ówczesnym ludzie, oraz pamięć po dzisiejsze czasy. Kolejno rozwija życie kulturalne zakładając teatr amatorski, osobiście reżyserując poszczególne sztuki. Będąc liderem lokalnym, wygłaszał społeczne prelekcje o bieżących i minionych wydarzeniach w Ojczyźnie i na świecie.
Na punkcie charytatywnym, organizował zbiórki pieniędzy na zapomogi dla biednych, na leczenie chorych, na wsparcie szpitala w Miechowie. Często z własnych pieniędzy opłacał lekarzy i pielęgniarki, dokonywał zakupu niezbędnych lekarstw, by ratować chorych z ubogich rodzin. Był wielkim fascynatem poezji, także zagranicznej i w małym stopniu poliglotą, bo w wolnych chwilach tłumaczył (bratankiem, a bratem noblistki Marii) z języka rosyjskiego i angielskiego na język polski utwory jak np.: Michała Lermontowa i Konstantego Belmonta oraz dramatów Williama Szekspira.
Pora wspomnieć tutaj jeden z epizodów życiowej przyszłej noblistki Marii Skłodowskiej (opisany w serwisie IKP).
 |
Maria Skłodowska po ukończeniu gimnazjum w 1883 roku
(fot. zbiory autora) |
Zimą 1884 roku w czasie karnawału, 17-letnia przyszła noblistka (jako jedyna kobieta w dziejach nauki otrzyma Nobla 2-krotnie, w dwóch różnych dziedzinach), przybywa do swojego wuja (brata jej ojca Władysława) na odpoczynek, by uczcić znakomite wyniki z warszawskiej szkoły średniej, i aby zregenerować organizm przed zbliżającymi się studiami w Paryżu. Sam wuj, jego żona i trzy córki na wydaniu gustowały w takowej rozrywce, jaką jest nocny wyścig konnych sań w białym śniegu. Tak wspomina Maria ten czas: Użyłam jeszcze raz karnawałowych rozkoszy w sobotę na kuligu i sądzę, że tak się już nigdy bawić nie będę, bo nigdy na frakowym balu nie można być tej ochoty i wesołości jak tam była...
Zdążyła jeszcze gościć Maria na balach karnawałowych we dworze: Topola, Kazimierza Wielka, Stawiszyce.
Także żona Zdzisława - Maria troszczyła się o rozwój osobisty młodych, skalbmierskich dziewcząt. W zimowym okresie na bezpłatnych kursach uczyły się szycia, dzierganiu na drutach i koronkarstwa. W sferze kulinarnej, poznawały tajniki smacznego i zdrowego gotowania. Także od strony ekonomicznej były zapoznawane np.: w prowadzeniu zeszytu wydatków domowych, pisania listów, urzędowych pism itp. Na niwie edukacyjnej, ta młodzież, poznawała historię Polski na podstawie patriotycznych wierszy i pieśni.
W latach 1885-1900 skalbmierski prawnik i doktor habilitowany posiadał własny folwark Stawiszyce w powiecie pińczowskim, gminie Złota, który przeważnie był oazą rekreacyjną i integracyjną dla własnej rodziny i gości. Jednocześnie był właścicielem fabryki naczyń kuchennych i mebli w Sędziszowie, ale te inwestycje były ubogie w dochody. Lubił się relaksować w grze przy kartach. I choć nie był nałogowym hazardzistą to wygrywał wielkie sumy, dzięki talentowi i obfitemu szczęściu.
Od 1900 roku, rodzina Skłodowskich przeprowadziła się do Miechowa, gdzie także Zdzisław założył kancelarię adwokacką. Inne źródło podaje, że w 1905 roku w Skalbmierzu był inicjatorem demonstracji politycznej, co spowodowało, że utracił zaufanie władz rosyjskich i dopiero wówczas musiał opuścić Skalbmierz (Gazeta Kielecka" nr 75 z 1910 podaje, że do Miechowa przeniósł się w 1910 r-cytat z Skalbmierz 800 lat...).
Tutaj także kontynuował poprzednie dzieło w służbie ludu, zapoczątkowane w Skalbmierzu. Widzimy go przy organizacji wystawy płodów rolnych czy manifestacji patriotycznych. Słychać go podczas wszelakich pogadanek patriotycznych dla młodzieży. Gdy osiągnął wiek emerytalny, (1908 r.) po starcie żony powrócił na stałe do Kielc. Wierny i oddany swej profesji, jeszcze przez 6 lat pracował jako adwokat.
Był też kandydatem na posła do Pierwszej i Drugiej Dumy rosyjskiej w 1906 i 1907, ale przegrywał w prawyborach.
Zmarł 23 czerwca 1914 r. Spoczywa, wraz z małżonką (Marya z Rogawskich Skłodowska zm. 29 stycznia 1909 r.) na kieleckim Cmentarzu Starym w kwaterze 3A. Nagrobek odnowiono w 2001 dzięki funduszom Rady Izby Notarialnej w Krakowie.
 |
grób Zdzisława Skłodowskiego i jego żony na cmentarzu Starym w Kielcach
(źródło: zsi.kielce.pl) |
Jest autorem pamiętnika z opisu kampanii "Lelewela" Borelowskiego publikowanego w lwowskim dzienniku Literackim (odc. 1, w nr 100 z 15 grudnia 1863 r. jako Z.S.Leleweczyk oraz broszury pt: "Z naszych wyborczych i społeczno-politycznych stosunków" z 1908 r.).
Miał trzy córki: Marię (1868-1956), Janinę (1871-1934), Zdzisławę (1872-1945). Jego rodzeństwo to: Władysław (1832-1902) - przyrodnik, nauczyciel, który był ojcem Marii Curie-Skłodowskiej. Siostra Bolesława - kurierka powstańczych oddziałów oraz młodsza Wisława-Julia.
opracowanie: Marcin Szwaja
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Andrzej Bienias, Stanisław M.Przybyszewski; Skalbmierz 800 lat na kartach historii 1217-2017
- Ewa Curie; Maria Curie; Warszawa 1972
- Zbigniew Pudo, Sławomir Mertyna; Skalbmierz - prawie z tego samego miejsca-Album fotografii cz. 1; 2019
- Sadurczykus Times, październik 2013
- mnki.pl
- zsi.kielce.pl
- facebook- "Powstanie styczniowe-największy zryw w dziejach Rzeczypospolitej"
|
