Filmowiec rodem z Ziemi Proszowskiej
Ryszard Straszewski
 |
| Ryszard Straszewski (fot. fototeka.fn.org.pl) |
Biórków Wielki, 10-01-2018
Film to złożony proces, aby powstał musi być zaangażowanych wiele osób. Jedną z ważniejszych, obok reżysera jest kierownik produkcji i zdjęć. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że taką wybitną osobą, zasłużoną dla kinematografii polskiej był Ryszard Józef Roman Maurycy Straszewski h. Radwan, nasz rodak, urodzony w Biórkowie Wielkim.
Uważam, że warto zapoznać się z Jego "życiowymi ścieżkami", które doprowadziły Go do wrót kinematografii polskiej. Tam przecież rozwijał swoja pasję do końca życia. Dziś zapomniany, i nie zauważalny. Bo przecież każdy skupia się na oglądaniu całości filmu, a nie na czytaniu końcowych napisów, gdzie wymienia się cały sztab tworzący taki film. Uważam, że to nasz obowiązek, znać choćby kilka ekranizacji w których pojawia się nazwisko i imię człowieka związanego z Ziemią Proszowską. Taka przecież był Ryszard Straszewski.
Urodził się 24 stycznia 1921 roku w Biórkowie Wielkim jako piąte dziecko, Henryka i Janiny z Woźniakowskich. W 1931 r. podejmuje kształcenie w I Państwowym Gimnazjum w Krakowie. Potem jest uczniem XI Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Jędrzeja i Jana Śniadeckich.
Szlak bojowy Straszewskiego zaczyna się od Lwowa, gdzie przebywa z rodziną od 1933 r. Jako ochotnik we wrześniu 1939 r. uczestniczy w obronie Lwowa. Od listopada do 13 stycznia 1940 dokształca się w Szkole Podchorążych Artylerii w Bretanii. Z Francji zostaje ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie pełni służbę w 2 Pułku Artylerii Zmotoryzowanej: 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka. W stopniu kaprala-podchorążego uczestniczy w inwazji na Normandię.
Przez Belgię i Holandię gdzie za zdobycie Bredy, otrzymuje honorowe obywatelstwo miasta, dociera do Niemiec. To tutaj w kwietniu 1945 roku kończą się doświadczenia wojenne Straszewskiego. Służbę wojskową kończy w stopniu podporucznika i w maju 1946 r. wraca do Polski.
Okres totalitaryzmu wschodniego był szczególnie trudny dla Ryszarda Straszewskiego. To za sprawą inwigilacji przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Głównym powodem było Jego pochodzenie ziemiańskie i czynny udział w walkach na zachodzie. Ta obca władza przez 10 lat utrudniała przyszłemu filmowcowi zabiegi w znalezienie stałej pracy.
 |
| Ryszard Straszewski - SS-Sturmbannführer Hans Lipke, dowódca SS i Policji Bezpieczeństwa, na planie filmu "Stawka większa niż życie" odc. "Żelazny Krzyż" (fot. images86.fotosik.pl) |
Mimo tych przeszkód, wytrwale spełniał się w zawodach takich jak: referent w Spółdzielni wydawniczej "META" w Katowicach i recenzent w Wydawnictwie "Dobra Książka". Był także referentem księgarskim w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. W 1948 r. Osiedla się we Wrocławiu i zostaje kierownikiem pawilonu na Wystawie Ziem Odzyskanych. Przez osiem lat piastuje stanowisko administracyjne w Państwowym Zjednoczeniu Przemysłu Jajczarsko - Drobiarskiego. Kolejne funkcje to kierownictwo w dziale skupu i zastępstwo dyrektora do spraw handlowych w Zjednoczeniu Przemysłu Mleczarskiego.
Dzień 1 marca 1956 roku, jest przełomowy dla Ryszarda Straszewskiego. Bowiem tutaj zaczyna się przygoda filmowa osoby, która już na stałe została wierna swej pasji. Debiut zaczyna w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu. Kierując zdjęciami przy filmach pt: "Zimowy zmierzch" w reżyserii Stanisława Lenartowicza i "Dwoje z wielkiej rzeki" reż. Konrad Nałęcki.
Współpracuje ze znanymi już reżyserami polskiego kina: Aleksandrem Fordem, Wojciechem Jerzym Hassem, Jerzym Kawalerowiczem, Sylwestrem Chęcińskim. Sprawdzał się jako osoba, umiejętnie zarządzająca dużymi budżetami w roli kierownika produkcji. Trzeba tu zaliczyć znane nam filmy: "Lalka" czy "Rękopis znaleziony w Saragossie". Główną specjalnością staje się udział w koprodukcjach międzynarodowych. To dlatego że Straszewski dobrze władał językiem, angielskim, francuskim i niemieckim.
 |
| na planie filmu "Lalka" (fot. fototeka.fn.org.pl) |
Organizował plenery np. w Sudanie dla filmu "W pustyni i w puszczy" - narodowej i poczytnej lektury Henryka Sienkiewicza. W 1980 roku przeprowadza się do Warszawy i dalej rozwija swoje zainteresowania przy kolejnych ekranizacjach. Współpracuje z Barbarą Sass przy filmie; "Bez miłości", "Dziewczęta z Nowolipek", "Rajska jabłoń".
W 1988 r. obejmuje stanowisko kierownika produkcji w Zespole Filmowym "Tor" kierowanym przez Krzysztofa Zanussiego. W czasie załamania rynku filmowego wspiera realizację pięciu odcinków "Napoleon". Świat dowiaduje się o działalności Ryszarda Straszewskiego po sukcesie filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Podwójne życie Weroniki" (rok.1991). Od tego momentu, zostaje zapraszany na międzynarodowe festiwale filmowe. Także jako członek jury konkursów filmowych.
Prywatnie, z żoną Anną z Romanowskich (1923-1995) miał dwie córki i jednego syna. Zmarł 19 czerwca 1996 r. w Warszawie, a pochowany został na cmentarzu parafialnym we Wrocławiu-Ołtaszynie. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1944), Medalem Wojska 1939-45 Star, France and Germany Star, Defense Medal, order Oswobodzenia Normandii, Złoty Krzyż Zasługi z 1975 r. Należał do ZBoWiD i do Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
Działalność filmowa Ryszarda Straszewskiego:
Kierownik zdjęć:
"Zimowy zmierzch" (1956) - reż. Stanisław Lenartowicz, "Dwoje z wielkiej rzeki" (1957) - reż. Konrad Nałęcki, "Kochaj albo rzuć" (1977) - reż. Sylwester Chęciński
Funkcje organizacyjne:
"Ósmy dzień tygodnia" (1958) - reż. Aleksander Ford
Kierownik produkcji:
"Rękopis znaleziony w Saragossie" (1964), "Lalka" (1968), "Wspólny pokój" (1959), "Rozstanie" (1960), "Złoto" (1961), "Historia niemoralna" (1990) - reż. Wojciech Jerzy Hass, "Naganiacz" (1963) - reż. E. i Cz. Petelscy, "Lokis" (1970) - reż. Janusz Majewski, "Pierwsza Miłość" i "Diament radży"z (1971) - reż. Sylwester Chęciński, "Wielka Miłość Balzaka" (1972) - reż. Wojciech Solarz, "W pustyni i w puszczy" (1973) - reż. Władysław Ślesicki, "Bez miłości" (1980), "Dziewczęta z Nowolipek" i "Rajska jabłoń" (1985) - reż. Barbara Sass, "Miłość ci wszystko wybaczy" (1981), "Lata dwudzieste... lata trzydzieste" z (1983) - reż. Janusz Rzeszowski, "Cztery pory roku" (1984) - reż. Andrzej Kondriatuk, "Bohater roku" (1986) - reż. Feliks Falk, "Marie Curie, Une femme honorabic", "Napoleon" (1990), "Podwójne życie Weroniki" (1991) - Krzysztof Kieślowski.
Był też autorem artykułów: "Jak kręcono w temperaturze 30 poniżej zera" i "Długi i zasługi".
Społeczny Opiekun Zabytków - Marcin Szwaja
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Straszewski Ryszard Józef Roman Maurycy; PSB
- zbiory własne
- fototeka.fn.org.pl
- images86.fotosik.pl
|
