Skromny ksiądz, prześladowany przez władze carskie
Teofil Zwoliński
 |
ks. Teofil Zwoliński
(fot. zbiory Jadwigi Wnuk z d. Zwolińska, dzięki uprzejmości wnuczki Moniki Kucal) |
Proszowice, 29-10-2022
Ks. Teofil Zwoliński urodził się 22 lutego 1869 r. w Działoszycach jako najmłodszy syn Tomasza Zwolińskiego (urodzonego 18 grudnia 1835 r. w Skalbmierzu). Tomasz był mężczyzną wysokim i szczupłym, przyuczył się do zawodu rymarza, a z zamiłowania był bartnikiem. 12 listopada 1856 roku poślubił Katarzynę Galińską (Katarzyna córka Piotra i Teofili ze Smacznych) w obecności proboszcza parafii w Działoszycach Ludwika Denderskiego i świadków Wawrzyńca Smacznego oraz Walentego Żaleńskiego (Żaliński). Po slubie osiedlili się w Działoszycach.
Teofil miał dwóch braci Adama i Antoniego (najstarszy, poślubił Mariannę z domu Sikorska, której bratem był ks. prof. Karol Sikorski ze Skalbmierza), kończąc gimnazjum podjął dalszą naukę w seminarium duchownym.
Po ukończeniu seminarium, w 1894 roku ks. Teofil Zwoliński został wyświęcony w Lublinie, prymicje miał w Działoszycach gdzie została nadesłana z konsystorza Lubelskiego aplikacja na posadę wikariusza w parafi Obroża koło Tyszowca. W tym czasie w Działoszycach ponowała epidemia, która z chwilą pierwszej mszy prowadzonej przez kapłana ks. Teofila Zwolińskiego ustała. 4 sierpnia 1894 r. zostaje wikariuszem w parafi Nabróż pow. tomaszowski aż do 18.02.1897 r. Pełnił też dyżury w Działoszycach. Z dniem 9.02.1897 r. zostaje przeniesiony do Ostrowa pow. włodawski obecnie lubartowski. Tam zaznaje szykan od władz carskich.
 |
akt urodzenia Teofila Zwolińskiego z adnotacja o jego śmierci (z lewej strony dokumentu)
(fot. zbiory Moniki Kucal praprawnuczki Marianny Zwolińskiej i Antoniego Zwolińskiego) |
Posądzany jest, że w dniu 11 lipca 1897 r. znieważył duchownego prawosławnego - wpływa skarga do biskupa lubelskiego. Następnie w 1898 r. za udzielenie komunii św. byłym unitom, 11 grudnia 1900 r. za mieszanie się do spraw prawosławia. Gubernator zwrócił się do biskupa o przeniesienie księdza i ta prośba została wysłuchana. Były to na tyle poważne zarzuty, że mogły spowodować nawet zsyłkę na Syberię.
Władze carskiej Rosji inwigilowały młodych kleryków i duchownych katolickich, prześladowały ich i prowokowały. Likwidowano wszelkie instytucje podtrzymujące nadzieje narodowe i kulturę polską, antagonizowano wiernych. Nie pozwalano na swobodną działalność pasterską.
W 1900 r. ks. Zwoliński zostaje przeniesiony do Opola Lubelskiego do parafii Niepokalanego Poczęcia NMP. "Nagonka" na niego ustała. Okres ten jest czasem dynamicznym w posłudze wiernym. Od 4.01.1902 r. podejmuje wyzwanie w parafi Bychawa pow. lubelski w kościele Jana Chrzciciela i św. Franciszka z Asyżu, jest tam do 14.02.1903 r. następnie zostaje wikariuszem w parafii Batorz z rezydencją przy kościele Boża Wola parafii św. Antoniego Padewskiego.
 |
kościół w Bożej Woli, w którym proboszczem był ks. Teofil, 2018 r.
(fot. zbiory Moniki Kucal praprawnuczki Marianny Zwolińskiej i Antoniego Zwolińskiego) |
W 1920 r. zostaje proboszczem parafii Boża Wola, później jako emeryt i rezydent w Bożej Woli.
Najmłodszy syn brata Antoniego i Marianny Zwolińskich Karol Zwoliński za namowom i przy pomocy ks. Teofila wyjeżdża z Działoszyc i osiada w Bożej Woli. Pomaga bratankowi, który wraz ze swoją żoną Magdaleną z domu Koper prowadził specjalistyczne duże gospodarstwo rolne.
W czasie okupacji hitlerowskiej ks. Teofil Zwoliński wraz z Karolem ukrywają brata Karola Jana Zwolińskiego, byłego burmistrza Działoszyc, legionistę i piłsudczyka, zapamiętanego przez Niemców w związku tzw. kryzysem przysięgowym i internowaniem w 1917 r. w Szczypiornie. Internowani wznieśli bunt w formie protestu głodowego przeciwko warunkom bytowym.
Ks. Teofila Zwolińskiego charakteryzowała skromność, zmarł 9 stycznia 1953 roku, w wieku 84 lat w Bożej Woli.
Jego życie nie było spokojne - prześladowania za czasów zaboru rosyjskiego, I wojna światowa, odzyskanie niepodległości, wojna polsko - bolszewicka, II wojna światowa, oraz czasy stalinizmu z atmosferą nieufności i wzajemnych oskarżeń, samotne godzenie wszystkich obowiązków.
Pogrzeb jego stał się manifestacją. Manifestacją wiary, umiłowania przez okoliczną ludność swego księdza. Do dziś parafia Boża Wola jest skromna, ale wielka duchem. Ks. Teofil Zwoliński spoczywa na cmentarzu parafialnym razem ze swoim bratankiem Karolem.
 |
pogrzeb ks. Zwolińskiego w Bożej Woli w 1953 roku
(fot. zbiory Jadwigi Wnuk z d. Zwolińska, dzięki uprzejmości wnuczki Moniki Kucal) |
Biogram na podstawie rodzinnego opracowania, za udostępnienie którego bardzo dziękujemy.
opracowanie: red. na podstawie rodzinnego biogramu
 |
grób ks. Teofila Zwolińskiego i Karola Zwolińskiego (bratanka) na cmentarzu parafialnym w Bożej Woli, 2018 r.
(fot. zbiory Moniki Kucal praprawnuczki Marianny Zwolińskiej i Antoniego Zwolińskiego) |
|
