Synagoga w Działoszycach i jej "skrzydlaci strażnicy"
 |
gołębie na szczycie synagogi
(fot. zbiory autora) |
Działoszyce, 10-12-2019
W naszych okolicach, zostało się zaledwie kilka pamiątek związanych z ludem semickim, wywodzącym się z Bliskiego Wschodu. Ta społeczność żydowska, licznie zamieszkiwała wsie i miasteczka powiatu miechowskiego. Jednym z ośrodków ich życia były Działoszyce. Były zamieszkiwane w 85 procentach przez ludność pochodzenia żydowskiego. W czasie drugiej wojny światowej, niemiecki okupant dokonał bezlitosnej eksterminacji tej hebrajskiej kultury. Cudem oszczędzono ich święty pomnik, który możemy teraz odwiedzić. Tą jedyną pamiątką jest synagoga.
Synagoga-inaczej bożnica, to budowla służąca członkom gminy żydowskiej jako miejsce modlitw, dyskusji, działalności dydaktycznej, komentowania przepisów religijnych i decydowania o istotnych dla gminy sprawach. W nich też odbywały się też posiedzenia sądów.
 |
ściana frontalna synagogi w Działoszycach
(fot. zbiory autora) |
Późnoklasycystyczna budowla w Działoszycach, została wzniesiona w 1852 roku (przebudowana w latach 1880-1904). Budowniczym i projektantem był Felicjan Frankowski. Wcześniej na tym miejscu, istniała starsza synagoga - drewniana. W przybudówkach mieściły się biblioteka, mykwa oraz dom rabina. Od czasu II wojny światowej uległa zniszczeniu. Obiekt jest murowany, tynkowany w kształcie prostokąta. Sala modlitw, nakryta była sklepieniem zwierciadlanym. Na przedsionku znajdował się tzw. "babieniec (babiniec)".
Po 1945 roku w budynku mieścił się Państwowy Dom Dziecka, a od 1965 skład materiałów opałowych. Do roku 1970 była ona przykryta dwuspadowym dachem, którego konstrukcję rozebrano ostatecznie w latach 80. Z synagogą sąsiaduje budynek mieszczący wcześniej dom studiów talmudycznych.
 |
synagoga w Działoszycach w 1899 roku
(źródło: pl.wikipedia.org) |
 |
maj 1937; widok ogólny zniszczonego przez powódź miasta, w tle synagoga
(źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
 |
zniszczenia Działoszyc na Zastawiu, widoczna zalana przez wezbrane wody Nidzicy synagoga
(źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe) |
Elewacje boczne są dzielone pilastrami dźwigającymi belkowanie. Zachowały się trójkątne szczyty z inskrypcjami hebrajskimi. Obecnie budynek mimo iż jest wpisany do rejestru zabytków jest w ruinie. Synagoga jest usytuowana wśród zabudowy miejskiej w pobliżu rynku.
Budynek, mimo że nie ma dachu jest zabezpieczony blachą na szczycie ścian. Fundamenty są odizolowane od działania wilgoci. Dostępu do wnętrza przez dwa wejścia, tarasują solidne, stalowe bramy. Drewnianą podłogę zastąpiono żwirem i grysem. Teraz, jedynymi gośćmi są tutaj wszechobecne gołębie. A te opanowały całą budowlę i poniekąd zaznaczają klimat, znany z krakowskiego rynku.
opracowanie: Marcin Szwaja
fot. zbiory autora
zdjęcia 6-11-2019 publikacja: 10-12-2019
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- materiały autora
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- pl.wikipedia.org
- hiperrealizm.blogspot.com
- sztetl.org.pl
- nac.gov.pl
- fotopolska.eu
|
