Kopiec z krzyżem na "Sochajce"
(woj.: małopolskie / pow.: proszowicki / gm.: Nowe Brzesko)
 |
 |
sierpień 2005
(fot. Andrzej Solarz) |
sierpień 2005
(fot. Andrzej Solarz) |
Hebdów, 6-11-2020
W wieku XIX i później istniał zwyczaj upamiętniania budowy dróg przez ustawianie obelisk, głazów lub sypanie kopców, na których umieszczano odpowiedni napis i datę. Okazały kopiec wraz z krzyżem, przy zjeździe drogą krajową nr 79 z Hebdowa do Nowego Brzeska, pochodzi sprzed II wojny światowej. Oto jego historia:
W okresie międzywojennym przebudowano odcinek szlaku handlowego, zwanego traktem nadwiślańskim, wiodącego z Krakowa do Sandomierza. Przebudowa obejmowała drogę w okolicy Nowego Brzeska i Heblowa. Inicjatywa wzniesienia kopca dla uczczenia pomyślnego zakończenia robót drogowych wyszła od Ludwika Hieronima Morstina, dramatopisarza i właściciela Pławowic.
W czasie prac ziemnych natrafiono na groby żołnierzy, poległych w 1914 r. Postanowiono ich szczątki pochować we wspólnej mogile i usypać na niej kopiec [Kazimierz Sosnowski; Ziemia Krakowska. Szczegółowy przewodnik wycieczkowy; Kraków 1947].
 |
marzec 2006
(fot. Arkadiusz Fularski) |
 |
maj 2013
(fot. straznicyczasu.pl) |
Został on umiejscowiony na pagórku dawniej zwanym Sochajka, leżącym na wysokości ponad 50 m nad średnim poziomem Wisty. Mogiła prawdopodobnie kryje szczątki szesnastu żołnierzy należących najpewniej zarówno do armii rosyjskiej, jak i austro-węgierskiej. Być może wspólnie spoczywają tu Polacy, Austriacy, Rosjanie, Węgrzy i Słowacy, złożono w zbiorowej mogile. Usypano kwadratową pryzmę o wysokości jednego metra, a na niej wzniesiono wysoki na 3,5 m kopiec, na którego wierzchołku ustawiono drewniany krzyż. Na zboczu wykonano kilka betonowych stopni i umocowano metalową tabliczkę z informacją o tych, których kryje kopiec i dacie jego wzniesienia w latach 1936-37. Ziemię na kopiec zwozili furmani podwodami z dworu, tam też cieśle wykonali drewniany krzyż.
Miejsce to nabrało wyjątkowego znaczenia, odbywały się tutaj manifestacje patriotyczne z okazji rocznic narodowych. Na uroczystym otwarciu drogi, na terenie gminy Gruszów z siedzibą w Brzesku Nowym (odcinek Wawrzeńczyce Jaksice) tuż przed wybuchem II wojny światowej (27 sierpnia 1939 r.) ściągnęła ludność i notable z pobliskich miejscowości, właściciele majątków ziemskich i duchowieństwo. Tak uroczystość tą opisano w monografii "Ziemia nowobrzeska..." wyd. I: [...] W ostatnią niedzielę sierpnia 1939 r. odbyło się poświęcenie drogi oraz przeniesionego na lewą stronę jezdni kopca wraz z nowo wykonanym krzyżem. Na uroczystość przybyli: starosta z Miechowa, miejscowi właściciele ziemscy wraz z rodzinami. Szły procesje z klasztoru w Hebdowie i kościoła w Brzesku Nowym. W orszakach tych niesiono sztandary i feretrony, prowadzono księży pod baldachimami i z monstrancjami. Ciągnęły tłumy wiernych, uczniowie ze szkół w Brzesku Nowym, Gruszowie i Sierosławicach.
W atmosferze panującego przygnębienia, w obliczu zbliżającej się nieuchronnie wojny Ludwik Hieronim Morstin wygłosił wtedy płomienne i optymistyczne przemówienie [...].
 |
Ziemia nowobrzeska... wyd. I
(fot. Ziemia nowobrzeska... wyd. I) |
Najprawdopodobniej właśnie ten drewniany krzyż, został zmieniony w połowie lat 90-tych XX w., na obecny metalowy, który wykonał Zbigniew Przytuła z Hebdowa. Blaszaną figurę Jezusa przekazał proboszcz miejscowej parafii.
opracowanie: Arkadiusz Fularski
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Włodzimierz Chorązki (red.); Ziemia nowobrzeska. Zarys dziejów gminy i sołectw; Nowe Brzesko 2004
- Włodzimierz Chorązki (red.); Ziemia nowobrzeska. Zarys dziejów gminy i sołectw - wydanie poszerzone; Nowe Brzesko 2009
- informacje od Seweryny Przytuły z Hebdowa
- zbiory IKP
- zbiory autora
- straznicyczasu.pl
- dziennikpolski24.pl
|
