Kapliczka "Żołnierka" w Szczytnikach
(woj.: małopolskie / pow.: proszowicki / gm.: Proszowice)
 |
| 25 października 2013 (fot. Zbigniew Jeleń) |
 |
| (źródło: zbiory H.Pomykalskiego) |
Proszowice, 26-02-2021
W odległości około 3 m od drogi prowadzącej do wsi Szczytniki Kolonia na terenie posesji państwa Pietrasów, w rejonie remizy OSP znajduje się kamienna figurka (słupowa) wysokości około 2,5 m zwana "Żołnierką". Podstawa została na nowo wymurowana w 1986 r. Jak powiedział mi p.Pietras figura ta stała uprzednio z drugiej strony domu i została przeniesiona ze względu na rozbudowę gospodarstwa.
Jest ona typowa dla rzeźby z okresu baroku. Wykonano ją zapewne w jednym z zakładów kamieniarskich w Pińczowie. Figura w zwieńczeniu przedstawia, już zniszczone czasem, cztery wizerunki: Świętej Weroniki, Klęczącego Jezusa, trzymającego w prawej ręce kulę ziemską, Anioła Stróża i Święty Krzyż.
Wszystkie płaskorzeźby związane z cierpieniem i niesieniem pociechy. Św. Weronika, to ta, która miała odwagę otrzeć Panu Jezusowi zakrwawioną twarz podczas Drogi Krzyżowej. Daszek figury, z czerwonej cegły, w miejsce drewnianego, wykonał współcześnie Andrzej Zabagło. Równoramienny krzyż na daszku jest oryginalnym. Na figurze widnieje napis i data: AVE 1657.
Ta inskrypcja i wierszowana legenda, wg Henryka Pomykalskiego, wyjaśnia tajemnicę pięknej barokowej figury, zwanej "Żołnierką". Latem 1657 roku, na polach Szczytnik rozegrała się jedna z setek bitew w dobie "Potopu" ze szwedzkim najeźdźcą. Bitwa z udziałem miejscowych chłopów i żołnierzy była zwycięską. Na grobie poległych posadowiono figurę. Łacińskie ave używane jest jako pozdrowienie, przy pożegnaniu i powitaniu, ave!, bądź pozdrowiony (-a)!, żegnaj!, ale także jako pożegnanie umierających i zmarłych. Być może zniszczony łaciński napis na postumencie zawierał informację o tym wydarzeniu oraz "ave anima christana".
Przed komasacją teren ten należał do rodziny Wróblów a od 1925 roku Pietrasów. W latach 80-tych XX wieku, w wyniku rozbudowy gospodarstwa, figurę przeniesiono w obecne, bardziej eksponowane miejsce. Zalegające kości z należytą starannością zebrano do skrzyni i pochowano obok figury. Szkoda tylko, że nie odczytano, tekstu łacińskiego i nie dokonano oceny przybliżonej liczby spoczywających snem wiecznym, uczestników bitwy na polach Szczytnik ze szwedzkim najeźdźcą.
opracowanie: IKP
 |
25 października 2013, p.Pietras pokazuje miejsce pochówku kości wykopywanych z tzw. Żołnierskiej Górki w Szczytnikach
(fot. Zbigniew Jeleń) |
 |
25 października 2013
(fot. Zbigniew Jeleń) |
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- Zbigniew Jeleń; Żołnierska Górka w Szczytnikach; [online:] 24ikp.pl
- Henryk Pomykalski; Dbałość i zapomnienie - dwa oblicza Szczytnik; [online:] 24ikp.pl
- zbiory IKP
|
|
|
