Kościół parafialny w Radziemicach
pw. św. Stanisława Biskupa
 |
| (fot. Wojciech Marzec) |
Radziemice, 2002
Historyk Jan Długosz w połowie XV wieku, opisuje kościół w Radziemicach jako drewniany. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława, biskupa, wzmiankowany 1417. Jako kościół parafialny istniał w połowie XV wieku.
Z napisu na epitafium znajdującej się w kościele, obecny kościół stanął staraniem pierwszego plebana w Radziemicach, ks. Jana Młodawskiego około 1650 roku, konsekrowany 27 czerwca 1662 roku przez biskupa Mikołaja Oborskiego, sufragana krakowskiego.
Zofia Boczkowska pisze, że obecny kościół zbudowany został, między 1631 a 1653 rokiem, na miejscu kościoła drewnianego. Wszystkie daty wybudowania kościoła są zbliżone i ogólnie można powiedzieć, że pierwsza połowa XVII wieku to okres,
w którym powstał obecny, murowany kościół w Radziemicach, w miejscu kościoła drewnianego.
 |
| kościół rok 1934 (fot. zbiory Zbigniewa Pałetko) |
Z notatek archiwalnych wynika, że w konsekrowany kościół w Radziemicach 1662 roku "...był murowany częściowo z kamienia a częściowo z cegły. Podłoga kościoła, częściowo z kamienia a częściowo z cegły...".
Kościół jest świątynią murowaną, orientowaną, jednonawową, o bardzo skromnych cechach stylowych baroku Nawa kościoła na rzucie prostokąta, nakryta jest stropem z płaskim sufitem i oświetlona pięcioma oknami. Do nawy przylegają dwie kruchty: od zachodu o od południa, mieszczące wejście do kościoła. Prezbiterium (część kapłańska), na rzucie zbliżonym do podkowy jest węższa od nawy i nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Prezbiterium oświetla trzy okna. Przy północnej ścianie prezbiterium znajduje się zakrystia dobudowana w 1929 roku. Wszystkie części kościoła nakryte są dachami dwuspadowymi. W kalenicy dachu nawy kościoła znajduje się wieżyczka na dzwonek - sygnaturkę. Posadzka w kościele wyłożona jest płytkami marmurowymi.
Kościół składa się z jednej nawy, mającej sufit i sklepionego, zwróconego ku wschodowi prezbiterium. Styl kościoła barokowy. W kościele jest prezbiterium jednoprzęsłowe, zakończone półkolisto. Sklepienie w prezbiterium jest kolebkowe z lunetami. Znajdują się w nim trzy okna. Tak, jak cały kościół, prezbiterium również jest orientowane, zwrócone ku wschodowi, z ołtarzem głównym - w nim obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Do prezbiterium przylega zakrystia wybudowana w 1929 roku.
 |
| ołtarz główny (fot. zbiory Zbigniewa Pałetko) |
W monografii "Dekanat Miechowski" w 1914 roku, ks. Jan Wiśniewski napisał: Ołtarz. W wielkim snycerskiej roboty, na kolor lazuru ze złotem żyłkami malowanym ołtarzu, ozdobionym 2 kolumnami znajduje się starożytny obraz Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem w wyzłoconej sukience. Na zasuwie św. Stanisław. Przed ołtarzem wisi stary, brązowy pająk. Jest ołtarzem architektonicznym. Wykonanym z drewna. Styl - barokowy, tak zwany styl "Regencyjny". Czas powstania określony został na pierwsza połowę XVIII wieku. Za administratora parafii Radziemice, ks. proboszcza z Zielenic, Stefana Opara, ołtarz główny został w 1925 roku pozłocony wraz z amboną.
Do roku 1994 struktura ołtarza malowana była na kolor kremowy. W latach 1994 - 1998 wykonano pracę konserwatorskie, zmieniając kolor ołtarza na ciemny zieleń. Ornamenty złocone. Jest ołtarzem przyściennym, jednokondygnacjowy, posiadającym zwieńczenie i dwie bramki. Mensa, w kształcie skrzyni. W środkowym polu ołtarza, w kształcie prostokąta, znajduje się profilowana rama a w niej obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, przepiękny, charakteryzujący się stylem barokowym, bogactwem nagromadzonych szczegółów. Sukienka N.P.M. późnobarokowa. Na zasuwie obraz św. Stanisława biskupa. Pod obrazem jest medalion w akantowym obramieniu. Zwieńczenie ołtarza w formie promienistej glorii z monogramem w otoku chmurek i główek aniołów. Po bokach glorii znajdują się elementy przerwanego przyczółka.
Na przyczółkach umieszczone są rzeźby aniołów. Po obu stronach ołtarza są bramki prostokątne. W górnej części zakończone półkolisto, zwieńczone gzymsami.
Na gzymsach figury stojącymi postaciami:
- po lewej stronie figura św. Kazimierza
- po prawe, figura św. Stanisława, biskupa, patrona kościoła w Radziemicach
Nad drzwiami prowadzącymi z zakrystii do prezbiterium znajduje się obraz dużego formatu, przedstawiający Pana Jezusa Miłosierdzia. Jest to dar Budzyńskiej z okazji 300-lecia istnienia kościoła w Radziemicach.
 |
| ołtarz boczny od strony północnej (fot. zbiory Zbigniewa Pałetko) |
W nawie kościoła znajdują dwa ołtarze boczne. Wykonane są z drzewa, w stylu rokokowym. Czas powstania określa się na 2 połowę XVIII wieku Wykonane zostały z drzewa. Charakteryzują się lekkością.
Pierwszy usytuowany jest od strony północnej, drugi po stronie przeciwnej, południowej.
Po obu stronach każdego ołtarza są figury świętych.
Wysokość ołtarzy około 3,5 m. I szerokości około 2,5 m.
Ołtarze boczne posiadają znaczenie architektoniczne. Położenie ich określone jest jako przyścienne i jednokondygnacjowe. Górna część zwieńczona.
Na tle pilastrów ustawione są na postumentach rzeźby. Po prawej stronie ołtarza rzeźba św. Jacka, po przeciwnej stronie: błogosławionej Salomei. W środkowym polu retabulum znajduje się obraz św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Marii Panny, na zasuwie obraz św. Mikołaja. Po oby stronach ołtarza, na osiach pilastrów znajdują się siedzące postacie - skrzydlatych aniołów - zwrócone dośrodkowo. Pilastry dekorowane ornamentami o motywie gałązek kwiatowych opadających ku dołowi.
Ornamenty ołtarza są złocone. Struktura ołtarza malowana na kolor kremowy. Obraz do ołtarza bocznego, z wizerunkiem św. Józefa Oblubieńca N.P.M. został zakupiony w 1947 roku.
Po stronie południowej nawy kościoła, znajduje się drugi ołtarz boczny. Po obu stronach ołtarza, na wysokich postumentach, na tle pilastrów ustawione są rzeźby świętych. Rzeźby te są niezidentyfikowane. W środkowym polu ołtarza jest wysoka prostokątna rama, a w niej znajduje się obraz św. Antoniego. Po bokach zwieńczenia siedzące postacie aniołów, skrzydlate, zwrócone dośrodkowo. W środkowej części nadstawy, w profilowanej ramie o ozdobnym wykroju jest obraz św. Dominika. Podobnie jak przy ołtarzu bocznym lewym, trzony pilastrów ozdobione są ornamentem o motywie spływających ku dołowi gałązek kwiatowych. Struktura ołtarza również malowana na kolor kremowy, a detale architektoniczne i ornamenty złocone.
 |
| chrzcielnica (fot. zbiory Zbigniewa Pałetko) |
W kościele parafialnym w Radziemicach, najstarszym obiektem zabytkowym, pochodzącym jeszcze z poprzedniej drewnianej świątyni wymienionej przez Jana Długosza, jest kamienna chrzcielnica
Chrzcielnica kamienna, gotycka, pochodzi z pierwszej połowy XV wieku. Wysokość z podstawa 140 cm. Ustawiona na prostokątnym postumencie. Chrzcielnica jest kształtu ośmiobocznego. Stopa i trzon - gładkie z wyraźnym uskokiem u nasady czasy. Czasza również ośmioboczna, ozdobiona półkolistymi.
Nakrywa chrzcielnicy wykonana jest z drewna. Wiekowo nowsza. Wykonana w formie ażurowej kopułki, utworzoną z sześciu wolut. Na szczycie nakrywy znajduje się kula z umieszczonym na niej krzyżem. Prace konserwatorskie chrzcielnicy przeprowadzono w latach 1994 - 1998.
W kościele, po lewej stronie znajduje się ambona, w wielu dokumentach określona jest jako: stara, pamiątkowa, rzeźbiona, barokowa, starożytna. Wszystkie te określenia sprowadzają do jednego stwierdzenia: ambona w Radziemicach w kościele jest zabytkowa, o wartości artystycznej. Ambona o stylu barokowym, wykonana jest z drzewa, malowana, rzeźbiona, złocona. Wysokość ambony około 3 m.
Jest to ambona o korpusie czworobocznym, wisząca ze schodami. Korpus podzielony kolumienkami, które dźwigają przełamujące się nad nimi belkowanie. Belkowanie to tworzy parapet ambony. Pomiędzy kolumienkami znajdują prostokątne pola, które góra są zamknięte półkoliście, W płyciznach pól prostokątnych znajdują się rzeźby czterech ewangelistów. Korpus ambony dołem jest zdobiony dekoracyjnie w formie plastycznych wolut ze zwisającymi szyszkami u nasady. Wejście na ambonę znajduje się od strony głównego ołtarza i prowadzą schody drewnie. Schody osłonięte pełną balustradą.
Zabytkowa monstrancja należy do najcenniejszych dzieł sztuki przechowywanym w kościele w Radziemicach.
 |
| Chrystus Ukrzyżowany (fot. zbiory Zbigniewa Pałetko) |
Barokowa Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego, pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Znajduje się w nawie, nad tęczą. Przedstawia Chrystusa przybitego do krzyża, z poziomo rozłożonymi ramionami i głową opadającą na prawe ramię. Na głowie Chrystusa jest cierniowa korona z zsuniętymi na czoło gałązkami. Twarz pociągła. Włosy opadające na ramiona. Oczy zamknięte. Zapadnięte policzki. Nogi lekko podkurczone w kolanach. Prawa stopa nałożona na lewą, przybite do krzyża gwoździem. Rzeźba malowana na kolor różowo - szary.
W kościele w Radziemicach znajdują się dwa późno barokowe, pochodzące z pierwszej połowy XVIII wieku konfesjonały. Wykonane są z drewna, rzeźbione, holowane, ustawione na niewysokim cokole, w nawie, po przeciwnej stronie ołtarza głównego. Kształt ich jest czworoboczny, ze skrzydełkami. Przednia część konfesjonału lekko wybrzuszona. Otwory osłonięte są drobną kratownicą. W dolnej części znajdują się niskie klęczniki przylegające do ścian.
Ksiądz Jan Wiśniewski podaje, ze przed chrzcielnicą jest pochowany, zmarły na początku XVIII wieku Grzegorz Kowalczewski, dr fil., 1-szy senior conttubernii. Wiele źródeł podaje, że w kościele znajduje się krypta grobowa. Pisze: "Umarł też Grzegorz Kowalczewski, dr Fil., 1-szy senior contubernii, Pochowany przed chrzcielnicą".
 |
| kościół rok 2002 (fot. Arkadiusz Fularski) |
Szczegółowy opis grobu znajdującego się w kościele, na podstawie notatek archiwalnych prze roku 1829, daje ks. Tadeusz Beliczyński: "Znajduje się w kościele grób, nad którym nakrycie drewniane, z którego wchód po schodach zdezelowanych do wspomnianego grobu, ten jest murowany, sklepiony bez posadzki. Zmarłych w tym grobie nie chowają, gdyż jest oddzielny cmentarz grzebalny z wsią...". Ksiądz Stanisław Sepioło w Kronice pisze, że w roku 1959 nie ma śladu gdzie ten grób w kościele się znajduje.
Wejście do grobu zostało zlikwidowane przy układaniu nowej posadzki w kościele, z marmurowych płytek za księdza Franciszka Taborskiego. Poprzednia posadzka była położona około 1830 roku, z kamienia i częściowo z cegły. Nową posadzkę kamienną w kościele położono w 1905 roku, za księdza administratora Ambrożego Wojciechowkiego, proboszcza z Zielenic.
opracował: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- materiały IKP
- Zbigniew Pałetko; Radziemice zarys dziejów
|
