Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie ciekawych miejsc, obiektów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt!
Kościół parafialny w Żębocinie pw. św. Stanisława i św. Małgorzaty
kościół pw. św. Małgorzaty i św. Stanisława z XIII-XVIII wieku (fot. wikipedia)
Żębocin, 17-12-2008
Kościół parafialny w Żębocinie, dedykowany św. Małgorzacie i św. Stanisławowi Biskupowi. Kult Biskupa ze Szczepanowa jest tutaj niesłabnący od stuleci, tym bardziej, że - jak głosi jedna z historycznych hipotez - właśnie tutaj, w Żębocinie, miał on być proboszczem i właśnie tutaj mógł się rozpocząć jego konflikt z Bolesławem Śmiałym.
Obecną świątynię parafialną wzniesiono w połowie XIII wieku na wzgórzu. Charakter kościoła sytuuje go na styku architektury romańskiej i gotyckiej. W swej pierwotnej postaci kościół ukazuje nader proste założenie przestrzenne, obejmujące niewielkie, prawie kwadratowe prezbiterium i szerszą prostokątną jedną nawę.
Z pierwotnych szczegółów zachowały się zaledwie dwa okna zamknięte półkoliście, szeroko rozglifione; z nich jedno zamurowane. Zachowały się też dwa ostrołukowe portale. Świątynia jest ufortyfikowana do dziś widać wały i fosy. Badania potwierdziły, że stanowił część warowni królewskiej - dostęp doń był możliwy tylko z jednej strony - a zatem w sposób naturalny został zbudowany na sposób przypominający warownię. Podczas prac archeologicznych pod kościołem odkryto piwnicę średniowieczną.
kościół, dzwonnica z 1776 roku, mur XIII-XVIII wieku (fot. wikipedia)
Swą obecna postać kościół zawdzięcza kolejnym remontom: pod koniec XVII w. i w 1786r. Z wieku XVII pochodzi obecna zakrystia. Dobudowano też kruchty i otwartą kaplicę od wschodu. Barokowe jest także nowe przekrycie wnętrz z krzyżowym sklepieniem w prezbiterium, a także nowy dach o jednej kalenicy z wieloboczną wieżyczką (później jeszcze podwyższoną), wzniesiona nad szczytem zachodnim. W trakcie przebudowy w 1776r. wzniesiono również wolno stojącą dzwonnicę arkadową, o dwóch kondygnacjach, zwieńczoną łamanym szczytem.
Ołtarze, główny (św. Małgorzata, współpatronka, oraz scena Ukrzyżowania) i dwa boczne, są rokokowe. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy Matki Bożej z Dzieciątkiem i wspomniany św. Stanisława, patrona kościoła. Zachowane wota świadczą o dawnych tradycjach szczególnego kultu tych obrazów.
Wśród cennych zabytków trzeba wymienić rzeźbę św. Anny Samotrzeciej z XIV wieku - (datowana na 1380 rok), figurę Matki Bożej Bolesnej ze szkoły Wita Stwosza, kobierzec sułtana tureckiego z bitwy pod Wiedniem. Dzwonnica w tzw. typie włoskim jest z 1776 r.
Kościół był konsekrowany 14 grudnia1614 r. przez biskupa krakowskiego Waleriana Łubieńskiego.
kościół i organistówka (fot. wikipedia)
Oprócz wspominanego kultu św. Stanisława, żywa od wieków jest w Żębocinie cześć dla Matki Najświętszej, podtrzymywana dzięki kultowi fatimskiemu i obecności wizerunku w bocznym ołtarzu. 15 maja 2008 r. parafia przeżywała peregrynację obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, poprzedzoną misjami.
Obok kościoła znajduje się dzwonnica zbudowana w stylu barokowym w 1776 roku, murowana, na miejscu wcześniejszej drewnianej, mieści trzy dzwony.
Kościół otoczony starymi lipami, niektóre przypuszczalnie posadzono w końcu XVIII wieku, tradycja sadzenia lip wokoło kościoła jest bardzo stara, pierwsze lipy sadził jak sądzą mieszkańcy Żębocina pierwszy pleban Stanisław - późniejszy biskup krakowski. Od końca XVI wieku zapisywane są teksty wizytacji biskupich w parafii, w nich znajdują się szczegółowe opisy kościoła i poprzednich plebanii.
opracowanie: Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
materiały IKP
wikipedia - opis+grafika
strona www - skarabeusz małopolski - opis
strona www - tygodnik katolicki "Niedziela" (Agnieszka Dziarmaga) - opis
