Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie ciekawych miejsc, obiektów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt!
styczeń 2021, krzyże przy drodze Prandocin-Prandocin Iły-Sosnówka (fot. Marcin Szwaja)
styczeń 2021, krzyż powstańców styczniowych w Prandocinie (fot. Marcin Szwaja)
styczeń 2021, krzyż betonowy z XX wieku(fot. Marcin Szwaja)
Prandocin, 3-02-2021
Spotkać taką pamiątkę z epoki powstania styczniowego, jakim jest oryginalny krzyż drewniany graniczy z cudem. Szczególnie że ten budulec, wystawiony na działanie szkodliwych warunków atmosferycznych, a nawet ingerencji człowieka - jest bezbronny. Kiedyś, jeszcze w połowie XX wieku, takie krzyże zaznaczały gęsto ślady spoczynku żołnierzy z okresu zrywu narodowego 1863/64. Bo przecież nasze tereny, ówczesnego powiatu miechowskiego, były areną starć z rosyjskim zaborcą. Dlatego na szczególną uwagę i pamięć zasługują te dwie relikwie umiejscowione w gminie Słomniki.
Pierwszy krzyż znajduje się na prawym brzegu wąwozu, przy drodze w kierunku Prandocina Iły. Ten teren nazywany jest "Mogiłką". Według wywiadu wśród okolicznych mieszkańców, pochowani są tam powstańcy styczniowi. Taka informacja jest tutaj przekazywana od pokoleń.
Zabytek nieruchomy, prawdopodobnie był wykonany z drzewa modrzewiowego. Mimo że mocno spróchniały, z widocznymi ubytkami w strukturze, nadal trwa i strzeże tego miejsca. Na jednym z ramion zachował się stary, oryginalny stożkowy gwóźdź, kowalskiej roboty. 10 lat temu filar krzyża został przytwierdzony na sosnowym słupie (obok jest też drugi krzyż betonowy, ale z XX wieku). Mimo że znajduje się na polu uprawnym, jego otoczenie ma zachowaną, neutralną przestrzeń. A o tą dbali poprzedni właściciele ziemi i dalej to kontynuuje obecny właściciel tegoż pola.
Z tego miejsca roztacza się piękny widok na okoliczne tereny podmiechowskie. I można sobie choć na chwilę tylko wyobrazić, pochód naszych pradziadów z kosami na sztorc, dalej w kierunku na północ. Bowiem ta droga poniżej, to dawny szlak powstańczy od Goszczy na Sosnówkę i Miechów. Patrząc z tego jaru na wschód widać jeszcze...
Drugi krzyż, też drewniany tak samo zniszczony, znajduje się na łące za Zespołem Szkół w tejże wsi. Pochodzi z tego samego okresu co poprzedni. Na tym wydzielonym polu a cmentarzu cholerycznym, jest za nim jeszcze mogiła zbiorowa, w której spoczywają żołnierze I wojny światowej. Nagrobek wykonany jest z lastrykowej płyty, na której znajduje się krzyż oraz inskrypcja: Poległym Żołnierzom. Za nagrobkiem stoją trzy metalowe krzyże, do których przytwierdzono tablice z wizerunkiem godła państwowego. Mogiła otoczona jest metalowym ogrodzeniem.
styczeń 2021, widok na drugi krzyż i mogiłę, cmentarz choleryczny za Zespołem Szkół w Prandocinie (fot. Marcin Szwaja)
styczeń 2021, drugi krzyż na cmentarzu cholerycznym (fot. Marcin Szwaja)
Jak głosi lokalna tradycja na temat 2 drewnianych reliktów w Prandocinie: Postawiono te krzyże w miejscach śmierci powstańców wracających tędy po Bitwie pod Grochowiskami. Miejsce to nazywane jest przez mieszkańców Mogiłkami.
Bitwa ta odbyła się 18 marca 1863 roku, 9 kilometrów na wschód od Pińczowa. W walce wyróżnił się w szczególności kosynierzy majora Stefana Koskowskiego. Straty strony polskiej to 300 osób poległych i rannych, a po stronie moskiewskiej 400 ludzi. Oddział wracał tędy w kierunku Krakowa skąd organizowano nowe wyprawy. Skład osobowy kosynierów stanowili w większości chłopi z okolicznych wiosek. Także i w tej okolicy (Słomniki, Szczepanowice, Iwanowice), dochodziło do licznych potyczek, starć, przemarszów oddziałów polskich. A skutkiem czego z odniesionych ran czy śmierci pochowano, na pewno w tych prandocińskich mogiłach, naszych patriotów.
opracowanie: Marcin Szwaja
styczeń 2021, mogiła żołnierzy z I wojny światowej (fot. Marcin Szwaja)
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
Stanisław Zieliński; Bitwy i potyczki 1863-1864; Lwów 1913
