Biały Krzyż
 |
| (fot. Andrzej Solarz) |
Proszowice, 30-04-2012
Przy wjeździe do Proszowic od strony Wawrzeńczyc, przy skrzyżowaniu ul. Wiślanej, Wolności i ul. Biały Krzyż znajduje się kapliczka nazwana właśnie Białym Krzyżem.
Jest to kamienna biała kolumna, na której szczycie ustawiony jest drewniany krzyż pomalowany na czarno (wcześniej był on biały). Napis na kamiennym cokole jest nieczytelny z widoczną datą 1837, na odwrocie drewnianego krzyża tabliczka z datą 1915. Krzyż postawiony był prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku.
Biały Krzyż jest jedną z najbardziej znanych kapliczek, które wrastały w krajobraz naszego miasta przez wiele kolejnych pokoleń, jednak w latach 60. i 70-tych XX wieku kiedy z wielkim dynamizmem budowano asfaltowe drogi, nastąpił intensywnie przebiegający proces zanikania przydrożnych figur i krzyży.
Najdobitniejszym tego przykładem był los kurhanu Biały Krzyż, w którym spoczywali polegli żołnierze okresu Księstwa Warszawskiego (wojna z Austrią w 1815) oraz Powstania Listopadowego (1830-31). Długo walały się kości tych, którzy oddali swoje życie w walce o Polskę. Kurhan przetrwał czasy rozbiorów, a przeszkadzał budowniczym drogi Proszowice - Wawrzeńczyce. Z końcem lat 50. XX wieku przy wykonywaniu prac drogowych, kurhan został zniszczony, a krzyż przestawiono o kilkanaście metrów.
Za sprawą Teofila Pomykalskiego przez kilkadziesiąt lat Biały Krzyż znalazł miejsce na brzegu jego posesji. Gdzieś około 1991 roku, po śmierci właściciela, kapliczka na nim ustawiona runęła ze skarpy i groziło jej zniszczenie. Ówczesny burmistrz Klaudiusz Kawecki spowodował posadowienie obiektu na obecnym miejscu.
opracował: Henryk Pomykalski, Andrzej Solarz
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
- materiały IKP
- Szlak schronów II wojny światowej STELLUNG PROSZOWICE (przewodnik); praca zbiorowa; Stowarzyszenie "Gniazdo - Ziemia Proszowicka"; Proszowice 2011
- "Ziemia Proszowska" Henryk Pomykalski
|
