Zapomniany Bohater - Zawarczyński Roman Marian ''Sewer''
Powstanie Warszawskie na Placu Krasińskich (fot. gmbprosound.pl)
Proszowice, 20-07-2011
"Strzeż mnie jak źrenicy oka
W cieniu Twych skrzydeł mnie ukryj"
Księga Psalmów-Psalm 17.
Artykuł który Państwu prezentuje to próba biografii osoby Romana Mariana Zawarczyńskiego pseudonim "Sewer" dowódcy 120 Pułk Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej "Kawiarnia". Osoba naszego bohatera w wielu dokumentach AK znana jest tylko z pseudonimu.
Biografia ta jest niepełna ponieważ brakuje w niej wielu cennych informacji. To jednak przedstawia ona rys historyczny szlaku wojny 1939 - 1945 i lat powojennych które ukazują człowieka który przez całe swe życie oddany był wartością nadrzędnym. Wartości patriotyczne zapewne miał wpojone już w domu rodzinnym. Będą mu one towarzyszyć przez całe jago życie. Jego życie będzie pełne wyborów. To człowiek, o którym historia mówi niewiele (historia takich ludzi nazywa Cichociemnymi). To człowiek, który w Ziemi Pińczowskiej w Mieście Kazimierza Wielka, Koszyce, Nowe Brzesko, Skalbmierz, Działoszyce, Pińczów pozostawił swój znak zapisany w wielu publikacjach, książkach, wypowiedziach świadków jako "SEWER".
Urodził się w roku 1896. Mając 22 lata wstąpił do Wojska Polskiego. W roku 1920 brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej. W okresie międzywojennym służył Wojsku Polskim jako podoficer zawodowy. W roku 1924 ukończył Szkolę Podchorążych dla Podoficerów Zawodowych w Bydgoszczy, tam też został promowany na stopień podporucznika. Dostał przydział do 14 pułku piechoty we Włocławku zajmował stanowisko dowódcy plutonu. W roku 1926 zostaje awansowany do stopnia porucznika i dowodzi kompanią. W roku 1933 zostaje kapitanem i został przeniesiony do (Przemyskiej) 22 Dywizji Piechoty Górskiej. W czasie wojny obronnej 1939r. zajmuje stanowisko oficera sztabu. Walczy w Kampanii Wrześniowej 1939r na szlaku bojowym 22 Dywizji Piechoty Górskiej. Dywizja rozwinęła obronę wokół miasta Olkusza, od dnia 4 września znajdowała się w odwrocie w kierunku na Miechów, Pińczów, Stopnicę. 10 września 1939r. dywizja została rozbita pod Rytwianami przez niemiecką 5 Dywizję Pancerną.
Naszemu bohaterowi jednak udaje się uniknąć niewoli. Po Kampanii Wrześniowej wstępuje do konspiracji przyjmuje pseudonim "Sewer". Organizuje struktury ZWZ (Związek Walki Zbrojne) w powiecie Pińczów. W 1940 roku przy udziale innych konspirantów udaje mu się zorganizować siedzibę sztabu w Kazimierzy Wielkiej.
Wiosną 1944r. jego obwód występuje pod kryptonimem "Pelagia" i obejmuje swoim zasięgiem Ziemię Pińczowską (Powiat Pińczów). Obwód "Pelagia" wchodzi w skład Inspektoratu "Maria". W roku 1944 zostaje powołana 106 Dywizji Piechoty AK. Od połowy tego roku czuwa nad dobieraniem kadry dowódczej, która ma wejść w skład 120 Pułk Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej, pułk ten otrzymuje kryptonim "Kawiarnia".
W skład 120 Pułk Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej "Kawiarnia" wchodzą następujący dowódcy:
Dowódca - kapitan (major) Roman Zawarczyński "Sewer",
I batalion - porucznik Michał Studziński "Zbigniew", II batalion - porucznik Wiesław Żakowski "Zagraj" potem porucznik Roman Moskwa "Wojniłłowicz", III batalion - kapitan Józef Dmowski "Nemo", IV batalion - porucznik Stanisław Padło "Niebora".
Po zbliżeniu się wojsk Rosyjskich do linii Wisły i zmuszeniu Niemców do odwrotu. Spowodowało to zbrojne wystąpienie 120 Pułku Piechoty AK Ziemi Pińczowskiej "Kawiarnia", Batalionów Chłopskich i Armii Ludowej był to efekt ogólnokrajowej operacji "Burza". Operacja ta w Ziemi Pińczowskiej doprowadziła do wyzwolenia podległego obszaru co charakteryzowało się:
rozbrojenie pozostałych posterunków niemieckich,
zbrojną walkę z niemieckim okupantem,
opanowanie szlaków komunikacyjnych na podległym obszarze i utrudnienie zaopatrywania armii niemieckiej.
Przez Wielu historyków działania te zostaną nazwane Republiką Pińczowską inni określają je Rzeczypospolitą Kazimiersko - Proszowicką (na naszym portalu określamy je Rzeczpospolitą Partyzancką - red.).
W lipcu 1944r kpt. Roman Zawarczyński "SEWER" zostaje Komendantem Obwodu Pińczowskiego w Korpusie Bezpieczeństwa obwodu "Pelagia", który tworzą ugrupowania BCH i AK.
Po ustabilizowaniu się frontu i ponownym wtargnięciu na tereny Ziemi Pińczowskiej oddziałów Niemieckich sytuacja zmusiła go do ponownego przejścia do konspiracji. W listopadzie 1944r. "Sewer" zostaje awansowany do stopnia majora.
W 1945 roku ukrywa się przed Urzędem Bezpieczeństwa. Nawiązuje kontakty z Ruchem Oporu "Wolność i Niezawisłość". W roku 1946 przedostaje się na zachód. Dalsze losy Romana Mariana Zawarczyńskiego pseudonim "Sewer" są nieznane tak jak i miejsce pochówku.
(fot. wikipedia)
opracowanie: Paweł Staniszewski
ŹRÓDŁA, BIBLIOGRAFIA:
Genealogia Stankiewicz z Przyjaciółmi
Szlak bojowy 22 Dywizji Piechoty Górskiej w wojnie obronnej 1939
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956
