W szyku zbrojnym... - Proszowice, 28 lipca 1944 rok

facebook

Dzisiaj jest sobota, 23 listopada 2024 r. (328 dzień roku) ; imieniny: Adeli, Felicyty, Klemensa

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

Redakcja

tv.24ikp.pl

działy autorskie

ludzie ZP

miejsca, obiekty itp.

felietony, opracowania

artykuły, opracowania

serwis IKP / Skarby Ziemi Proszowskiej / RP 1944 / aktualności / W szyku zbrojnym... - Proszowice, 28 lipca 1944 rok

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

W szyku zbrojnym... - Proszowice, 28 lipca 1944 rok

na pierwszym planie Jerzy Biechoński ps. Kłos; 28 lipiec 1944, ul. 3-Maja
(fot. Proszowice na fotografiach; część IV: II wojna światowa)

Proszowice, 27-07-2016

     Odbywający się już od dwóch lat Marsz Rzeczpospolitej Partyzanckiej 1944 (już trzeci) upamiętniający wydarzenie sprzed 72 dwóch lat, odbędzie się jutro o godzinie 17.00 (wymarsz spod tablicy umieszczonej na Szkole Podstawowej nr 1 przy ulicy Kościuszki).

     W 1944 roku na terenie części Inspektoratu "Maria" Armii Krajowej powstała enklawa wolności - Rzeczpospolita Partyzancka 1944. Partyzanci różnych organizacji niepodległościowych (głównie Armii Krajowej) przejęli całkowitą kontrolę na obszarze, w dorzeczach rzek: Wisła, Szreniawa, Nidzica i Nida. Teren ten określano później, także Kazimiersko - Proszowicka Rzeczpospolita Partyzancka. Obejmowała ona swoim zasięgiem teren około 1000 km², Niemcy zostali całkowicie wyparci z niego i paręnaście dni mieszkający tutaj ludzie mogli cieszyć się pełną wolnością.

     Oddziały partyzanckie wyszły z konspiracji tworząc regularne Wojsko Polskie. Największymi formacjami była 106 Dywizja Piechoty Armii Krajowej (kryptonim "Dom") - dowodzona przez majora Bolesława Nieczuja-Ostrowskiego ps. Tysiąc i spieszona Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej (Bank) - pod dowództwem mjr Edwarda Kleszczyńskiego ps. Dzik. W miastach funkcjonowała Polska Poczta, działały struktury administracji państwowej.

     Po opuszczeniu Proszowic przez Niemców, w piątek rano 28 lipca (dzień targowy) wydano rozkaz zajęcia Proszowic, około południa do miasta wkroczyła, kolumna partyzancka, składająca się z żołnierzy I i II plutonu z kompanii kpr. pchor. Jerzego Biechońskiego ps. Kłos oddziału "Dominika-Pela". Dowodzili nimi plut. Stanisław Gas ps. Modrzew (I pluton) i kapral Jan Latała ps. Drozd (II).

zajęcie Proszowic przez partyzantów na czele oddziału Stanisław Gas ps. Modrzew; 28 lipiec 1944, ul. 3-Maja
(fot. Proszowice na fotografiach; część IV: II wojna światowa)

Kolumna sformowała się w okolicy "Bożej Męki" (kurhan znajdujący się przy drodze Proszowice-Kraków) i ulicą Krakowską w szyku zbrojnym, weszli do miasta, oficjalnie wcielając je Rzeczpospolitej Partyzanckiej.

Zajęli, Związek Plantatorów Tytoniu (stacjonował tutaj dowódca Jerzy Biechoński), stację kolejową. Zabezpieczyli drogi wylotowe z Proszowic, na wieży kościoła zlokalizowano posterunek obserwacyjny. W ówczesnej remizie straży pożarnej (skrzyżowanie ul. Kosynierów i Kościuszki) zorganizowano stanowisko oporu. Zaczęły działać władze cywilne, poczta. Mienie po Niemcach i volksdeutschach (sklepy, magazyny...) zabezpieczono przed rabunkiem. Wykonano na Rynku wyroki na złapanych konfidentach, ogolono jedną kobietę za zbyt zażyłe kontakty z Niemcami.

W grupie wkraczających żołnierzy do Proszowic wymienia się żołnierzy:

Biechoński Jerzy "Kłos"
Gas Stanisław "Modrzew"
Kleszczyński Bogusław "Jabłoński"
Ryńca Stanisław "Niedziela"
Zastawny Włodzimierz "Bocian"
Maj Stanisław "Wysoki"
Bucki Władysław "Lasek"
Ryńca Józef "Piasek"
Łuczyński Wojciech "Plater"
Szwejowicz Stanisław "Sosna"
Luty Stanisław "Srogi"
Kowalski Józef "Niski"
Jarosz Julian "Wydra"
Strzelski Władysław "Słowik" (jak już to Stanisław Strzelski)
Szopa Mieczysław "Dżek"
Skulik Stafan "Kruk" (raczej Kruk II [red.])
Wawrzeń Krzysztof "Jawor"
W oddziale Modrzewia było także kilka osób z drużyny Jana Kury "Polana"
Latała Jan "Drozd"
Libura Stanisław "Strzała"
Dwadzieścia cztery osoby, w tym 16 osób LSB z Rudna Górnego (w oddziale Drozda)

28 lipiec 1944, ul. 3-Maja, opis poniżej (fot. Proszowice na fotografiach; część IV: II wojna światowa)

Na popularnym zdjęciu z wkroczenia partyzantów do Proszowic możemy rozpoznać: na czele plut. Stanisław Gas ps. Modrzew, plut. Stanisław Libura ps. Strzała (w środku I szeregu niesie na ramieniu ciężki karabin maszynowy), kpr. pchor. Bogusław Kleszczyński ps. Jabłoński (pierwszy szereg w hełmie), st. strz. Wacław Korepta ps. Pień (pierwszy szereg w bez czapki), st. strz. Stanisław Maj ps. Wysoki (drugi szereg, najwyższy), kpr. Bolesław Sonik ps. Brzoza (drugi szereg w hełmie). [Rozpoznane osoby wymieniono, za albumem: "Dominika" 1943-1945 "Suszarnia".]

Prawdopodobnie są jeszcze inne rozpoznania, te na które natrafiłem zawierały się w/w.

Andrzej Solarz

idź do góry

powrót