Ziemia Proszowska czy Proszowicka, powiat proszowski czy proszowicki

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie felietonów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Ziemia Proszowska czy Proszowicka, powiat proszowski czy proszowicki


Proszowice (Ziemia Proszowska) (fot.hp)

Proszowice, 6-01-2010

     Wieki funkcjonowania regionu wykształciły pojecie Ziemia Proszowska i powiat proszowski. Naszą Małą Ojczyznę wyznaczał czarnoziem i miasta: Proszowice, Słomniki, Nowe Brzesko, Koszyce, Skalbmierz oraz Działoszyce. Wschodnią granicę powiatu i Ziemi wyznaczała Nidzica. Nad nią położone są Bejsce. W kościele parafialnym znajduje się renesansowa kaplica Firlejów, równie cenna jak Zygmuntowska w Katedrze na Wawelu.

     W XVI wieku Król Zygmunt Stary w rozmowie z kanclerzem Janem Łaskim, po jego powrocie z Ziemi Świętej, skąd w celach religijnych przywiózł ziemię dla posypania cmentarzy, wyraził się żartobliwie: ... Lepiej uczyniłbyś, gdybyś ziemią proszowską posypał mazowiecki piaski, a przeto mielibyśmy większą korzyść ... (za prof. F.Kirykiem). Określenie to nie posiadało tej rangi co Ziemia Krakowska. Stanowiła jej integralną część.

     Proszowice na pewno od końca XIV wieku były siedzibą sądów powiatowych. Od XVI wieku, z siedzibą w Proszowicach istniał powiat do trzeciego rozbioru Polski. Powiat proszowski, nie proszowicki!!!

     Ostatnim, znakomitym akordem istnienia tego Powiatu, było Powstanie Kościuszkowskie, w którym uczestniczył, w pierwszym okresie, nie abstrakcyjny chłop polski, ale proszowski, z kosą w ręku przekutą na sztorc przez proszowskiego kowala.

     W wyniku podziału administracyjnego województwa krakowskiego z roku 1954, w dużym stopniu za sprawą Józefa Nagórzańskiego, przewodniczącego ówczesnego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, wyodrębniono powiat z siedzibą w Proszowicach. Zgodnie z zasadą, że synowie króla to królewicze, Jakuba to Jakubowicze, przyjęto nazwę Powiat Proszowicki a z biegiem czas wykształciło się pojęcie Ziemi Proszowickiej. Np. współcześnie w literaturze występuje określenie Płaskowyż Proszowski i Płaskowyż Proszowicki. Formalnie zgodnie z regułami języka polskiego, ale gdzie w tym określeniu historia? K.Brodziński w "Wiesławie" czy L.H.Morstin z Pławowic określali nasz region jako Ziemię Proszowską. W wielu opracowaniach Adam Chmielowski - św. Brat Albert jest synem Ziemi Proszowskiej. Stąd też być może "dobry jak chleb" jest reminiscencją związaną z miejscem urodzenia.

     Powodowany wątpliwościami natury historycznej i ortograficznej, z większym sentymentem dla formy Ziemia Proszowska i powiat proszowski, zwróciłem się, podczas jednej z rozmów do profesora Stanisława Jodłowskiego o wyjaśnienie wątpliwości. Profesor, który wespół z prof. Władysławem Tenczyńskim był autorem kilkunastu opracowań "Zasad pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym", w wydaniu szesnastym, przerobionym i poszerzonym z 1971 roku stwierdzają: ... Mimo, że tego rodzaju formy nie są zgodne z aktualnymi zasadami słowotwórstwa, nie uważa się ich za niepoprawne, przemawia za nimi ich historyczna dawność ... Ten komentarz odnosi się do artykułu "Przymiotniki typu": proszowicki i proszowski na str. 25.

     Dla mnie forma -cki lub -ski jest nie tylko dylematem poprawności ortograficznej czy tradycji historycznej, ale również problemem czy obecny powiat proszowicki, liczący już ponad 10 lat to kontynuacja zaistniałego i rozwiązanego w okresie PRL powiatu z jego osiągnięciami i niedomogami, czy też zapisanego złotymi literami w życiu gospodarczym, kulturalnym i politycznym Ziemi Krakowskiej i Polski. POWIAT PROSZOWICKI - ZIEMIA PROSZOWSKA, była perłą w bogato zdobionej koronie Małopolski.

Oby TĘ tradycję samorząd i starostwo powiatu proszowickiego podjęli jak najpełniej.

Henryk Pomykalski

idź do góry

powrót