Insurekcja 1794 roku

	pomóżcie!!! ;)
	Jeżeli posiadacie informacje, materiały dotyczące prezentowanych w Serwisie felietonów, macie propozycję innych związanych z Ziemią Proszowską, albo zauważyliście błędy w naszym materiale; prosimy o kontakt! skarby@24ikp.pl. Inne kontakty z nami: TUTAJ! Redakcja IKP

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Insurekcja 1794 roku

Modlitwa przed bitwą (Racławice), 1906, Józef Chełmoński
(źródło: pl.wikipedia.org)

Proszowice, 11-07-2023

     W dziejach naszego narodu, za sprawą zwycięstwa w bitwie pod Racławicami (4 IV 1794 roku), pod dowództwem Tadeusza Kościuszki i znaczącym w niej udziałem kosynierów, naszych prapradziadków, społeczność Ziemi Proszowskiej, wpisała się złotymi zgłoskami w kulturze naszego narodu. W wyniku tej bitwy spopularyzowane zostały; proszowska sukmana, kosy osadzone na sztorc, dynamiczny taniec krakowiak oraz pełna radości pieśń Bartoszu, Bartoszu...

     Nikła jest pamięć wśród naszych rodzin, zamieszkujących, od wielu pokoleń Ziemię Proszowską, że jesteśmy potomkami kosynierów spod Racławic...

     Nie pojmuję, jak Jan Feliks Ślaski, urodzony w Szarbi, w dworku, gdzie dziś jest gospodarstwo i dom Marcińskich (gdzie na pamiątkę pobytu w ich starym domu, zorganizowali Izbę Pamięci Generała Okulickiego), przeprowadził na ówczesnych bezdrożach rozległego powiatu proszowskiego nabór około 2000 kosynierów. Z Sancygniowa do Koniuszy to "tylko" około 50 kilometrów...

     Zapewne czynił to w ścisłej współpracy z T. Kościuszką, przebywającym wówczas w klasztorze Norbertanów w Hebdowie, ulokowanym na skarpie Wisły, przy której wówczas płynęła Wisła, jak pisze J.U. Niemcewicz, groziła podmyciem klasztoru.

     Mój podziw dla tego przedsięwzięcia budzi fakt, że na tym obszarze przemieszczały się liczne oddziały wojsk rosyjskich, w tym wycofujący się z Krakowa, przez Proszowice w kierunku Działoszyc, Łykoszyna. Nie odkryli miejsca pobytu T. Kościuszki...

Nie byli zdolni zapobiec rekrutacji kosynierów...

     Wojska rosyjskie, przemieszczając się, w tym regionie grabiły mienie chłopów, ziemian i mieszczan. Przede wszystkim wymuszały żywność dla żołnierzy i koni.

     Świadectwem takiej sytuacji jest księga dochodów i wydatków kasy miasta Proszowic (BPAN .Kraków, rkps 1207/); ...Szymonowej Pęczkiewiczowej zapłacono za siano dla komendy moskiewskiej kapitana Krzyżanowskiego ... 10 zł..., w dniu przysięgi T.K na Rynku w Krakowie: ...za owsa korcy 12 .dla komendy rosyjskiej z Krakowa idącej..., za kwotę 72 zł ... siana dla tej samej komendy od Grzegorza Czernieckiego ... od Antoniego Skalskiego ... od Szymona Zajączkowskiego ... za kwotę 52 zł... dla komendy kozackiej nocującej, owsa korcy 4... dla tych samych jęczmienia, gdy nie wystarczyło...

     Za powyższe o wartości 48 zł, w kilka dni później: ... dla tych Kozaków siana fur 2..., 23 IV: ... dla Kozaków... piwo, wódka, chleb..kiełbas... W okresie od 24 IV do 9 V, tych przymusowych danin na rzecz Kozaków, o mniejszej lub większej wartości, jak świadczą wpisy w księdze wydatków miasta było 18. Ich skala w skali roku poraża.

     W maju, do tych obciążeń dochodzą wydatki na rzecz wojsk pruskich: ... żołnierzom pruskim owsa ... za zł 6..., ...Honorarium pruskim o uwolnienie fury ... zł 6 gr 15, ... na podwody pruskim żołnierzom ..., ... za pół cielęcia ... pruskiemu ...za sztukę mięsa dla tegoż... dla oficerów ... dla pułkownika za masło ... za gęś... (ponownie) ...pół cielęcia dla pułku. Wiele jest jeszcze takich wydatków na rzecz wojsk pruskich, przemieszczających się w naszym regionie w roku Insurekcji.

     Inny wydźwięk, mają miejsce wydatki miasta i mieszkańców na rzecz Insurekcji; ... posłańcowi słomnickiemu z uniwersałem... Kasprowi do Koszyc z uniwersałem... Sumarze do Słomnik..., w dniu 28 III: ... dla kantonistów zł 315, ... dla komendy polskiej przechodzącej... wódki garncy 2... tej owsa korcy 2... miodu... siana... chleba i sera..., 10 V: ... dla żołnierzy, dwóch wolontariuszów, za koni parę... 210 zł ...za kulbaki ... za olstry parę, rymarzowi który do kulbak robił troki, temblaki... ładownice ... za pistoletów parę ... za pałasze 2 i miecznikowi co sporządził... za 2 munsztuku ... za przekucie i podkowy... za sukmany 2... za butów parę 2... olstrów 2... do tychże za rzemień... za zgrzebła 2 i szczotki... za dzidy 2... za koszul 2... za spodnie skurzane par 2... za kapel uszów 2 z wstążkami... za kokardy z piórami... za kańczugów 2... za [?] na proporzec... za owies dla koni... tymże na rękę wolontariuszów zł 20... dla tychże żołnierzy przez dni dwa na wikt piwo, wódkę ... dla koni żołnierskich ... siano przez dni 3. Łączny koszt tych wydatków ,to około 1653 złotych.

     Obok, wnoszę, około 25 młodych Proszowian, to był znaczący jak na możliwości miasta i mieszkańców udział naszej społeczności w tym zapisanym złotymi literami zrywie powstańczym, ostatnim przed III rozbiorem naszej Ojczyzny.

     To były znaczące obciążenia jak na możliwości władz i mieszkańców miasta. W oparciu o spis mieszkańców naszej parafii z 1791 roku, wnoszę, że w Powstaniu Kościuszkowskim mogło uczestniczyć 25 Proszowian, w tym Andrzej Łakomski.

opracowanie: Henryk Pomykalski